گرماست که بر ماست!
به گزارش وبلاگ فروش، تابستان آغاز شده و گرما هم آغاز به خودنمایی نموده است. همه ما تا حدی با مسائل فصل گرما آشنا هستیم. به خصوص اگر ناچار باشیم ساعت هایی از روز را در خیابان باشیم، می بینیم که بیشتر مردم (و خودمان) کلافه، خسته و کم تحمل هستند.
نویسنده: آیدا روشن ضمیر
عوارض عصبی گرما در گفت وگو با دکتر محمدرضا خدایی روان پزشک
تابستان آغاز شده و گرما هم آغاز به خودنمایی نموده است. همه ما تا حدی با مسائل فصل گرما آشنا هستیم. به خصوص اگر ناچار باشیم ساعت هایی از روز را در خیابان باشیم، می بینیم که بیشتر مردم (و خودمان) کلافه، خسته و کم تحمل هستند.واقعا گرما فرساینده است و به نظر می رسد که روی بیشتر افراد، اثر منفی می گذارد. اگر شما هم از گرمای هوا کلافه شده اید، در محل خنک تری بنشینید، تا آرام شوید و گفت وگوی ما را با دکترمحمدرضا خدایی، روان پزشک و استادیار دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی در خصوص گرما و آثار آن روی روان افراد بخوانید.
آقای دکتر! آیا گرما هم جزو عوامل استرس زاست؟
بله، در مجموع دو نوع عامل استرس زا وجود دارد؛ عوامل استرس زای بیرونی و عوامل استرس زای درونی. ترافیک، آلودگی هوا، سر و صدا و گرما و سرما از عوامل استرس زای بیرونی هستند و مانند سایر استرس ها واکنش هایی را در بدن به وجود می آورند.گرما چه تاثیری روی انسان دارد؟
گرما، هم بر جسم و هم بر روان افراد اثر می گذارد. البته ما در خصوص گرمای معمولی حرف نمی زنیم و زمانی که در خصوص آثار زیان آور گرما بحث می گردد، منظور گرمایی است که از حد استاندارد خارج شده (از دمای بدن بالاتر است) چنین گرمایی فرد را تحریک پذیر و زودرنج می نماید و آستانه تحمل را پایین می آورد. در گرمای شدید، تبخیر آب بدن و تعریق افزایش می یابد. در نتیجه، بدن، آب و املاح زیادی را از دست می دهد و دچار کمبود آنها می گردد. اشعه خورشید هم به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر بدن اثر می گذارد. گرمای شدید هوا، گاه مشکل وارونگی را به وجود می آورد و باعث آلودگی هوا می گردد. در فصل تابستان روزها بلند و شب ها کوتاه است، بنابراین استراحت شبانه افراد کاهش می یابد. در طول تابستان، افراد معمولا کمتر استراحت می نمایند و ساعت های بیشتری از شب را به تماشای تلویزیون و گردش خارج از خانه می گذرانند. همه این عوامل در مجموع بر اعصاب و روان فرد، آثار منفی ای می گذارد.آیا علاوه بر گرمای هوا، در فصل تابستان، عوامل دیگری هم بر اعصاب و روان افراد اثر می گذارند؟
بله، علاوه بر موارد ذکر شده، در بهار و تابستان، معمولا حساسیت های فصلی هم بیشتر دیده می گردد. در این فصل ها، گل و گیاه بیشتر است و باعث ایجاد تنگی نفس و حساسیت در افراد می گردد. خود این پدیده فشار مضاعفی است که بر اعصاب و روان افراد اثر می گذارد. مورد دیگر هم تعطیلی مدارس است که به خصوص برای خانم های کارمند مشغله فکری ایجاد می نماید و به این فکر می افتند که در این مدت با بچه های بیکار خود چه نمایند؟ این موارد، از آثار منفی غیرمستقیم گرماست که در کنار عوامل مستقیم، دست به دست هم می دهند و به اسم استرس زای بیرونی و درونی، فرد را عصبی تر از گذشته می نمایند و باعث می شوند واکنش های وی نسبت به عوامل بیرونی شدیدتر گردد و قدرت انطباقش کاهش یابد.چطور می توانیم به خودمان فکر کنیم؟
باید به یاد داشته باشیم که تحمل همه در چنین شرایطی کاهش یافته است. خود ما هم تحریک پذیرتر از گذشته شده ایم و باید راهکارهایی برای کاستن از فشار و استرس بر خودمان پیدا کنیم. به هر حال باید پذیرفت که گرما وجود دارد و نمی توان آن را از بین برد. فقط باید با مدیریت صحیح، از چنین شرایطی برترین استفاده را کرد.شما چه توصیه هایی برای گذراندن بهتر روزهای گرم سال دارید؟
به بدن مایعات کافی برسانید. اگر در هوای گرم کار می کنید، باید مایعات خنک همراه داشته باشید تا هرچندوقت یک بار بنوشید.تا حد امکان در محیطی باشید که از نظر تهویه مناسب باشد البته فقط دما مهم نیست. گاهی در استان های ساحلی، حتی اگر گرما خیلی شدید هم نباشد ولی همراه با رطوبت زیاد باشد، آثار نامطلوبی به جا می گذارد.
تا حد امکان از غذاهای سبک و متناسب با فصل گرما بهره ببرید. مصرف میوه ها هم بسیار مفید است. بهتر است غذاهای چرب و سنگین نخورید. یکی از نوشیدنی های مفید در این فصل، دوغ است که هم نمک دارد و هم کلسیم و هم آب. به این ترتیب آب و املاح از دست رفته بدن را جبران می نماید.
لباس های گشاد و روشن از جنس پنبه یا نخ بپوشید و لباس های تنگ با پارچه های نایلونی را کنار بگذارید. لباس های گشاد و روشن به بدن اجازه تعریق می دهند و عرق بدن به راحتی تبخیر می گردد، تعریق بدن را لزج و بدبو می نماید که تحریک پذیری فرد را افزایش می دهد.
تا حد امکان از محیط های پر آفتاب دوری کنید و در سایه بمانید.
تعریق زیاد باعث می گردد مواد مضر روی بدن باقی بمانند بنابراین می توانید با استحمام مناسب، این مواد را از روی پوست حذف و احساس سبکی و آرامش کنید.تابش مستقیم نورآفتاب شما را عصبی می نماید. تا حد امکان در فضای آزاد از عینک آفتابی یا کلاه های لبه دار بهره ببرید.
چه کنیم تا گرمی هوا، روی رفتار ما اثر کمتری بگذارد؟
انسان ها در گرمای شدید، عصبی و کم تحمل می شوند و باید آن را بپذیریم و به خود بقبولانیم که زود عصبانی نشویم، زود تصمیم گیری نکنیم و هر حرفی که به ذهنمان می رسد، سریع به زبان نیاوریم. در محل هایی که افراد تجمع زیادی دارند، مقدار رطوبت هوا (به دلیل بخار دهان افراد) و احتمال بروز عصبانیت بیشتر می گردد. پس تا حد امکان کمتر به چنین محل هایی برویم. در فصل تابستان طول روز بیشتر است و می توانیم حداکثر استفاده را از این زمان ببریم و دور همنشینی های خانوادگی را افزایش بدهیم. چنین کاری اثر مثبتی بر بهداشت روان دارد. می توانیم برای بچه ها و نوجوانان سرگرمی های سالمی مانند شنا یا رفتن به پارک را در نظر بگیریم تا اوقات فراغت آنها به مشغله ذهنی تبدیل نگردد. بدن در شرایط گرمای شدید، توان کمتری دارد، پس اگر امکان داردبعداز ظهر کمی استراحت و تمدد اعصاب کنید. همین استراحت کوتاه باعث می گردد با روحیه مضاعفی بقیه روز را بگذرانید.
آیا گرما بر بیماران اعصاب و روان آثار بیشتری به جا می گذارد؟
به هر حال گرما یک عامل استرس زاست. وقتی عاملی، افراد سالم را تا این حد تحت تاثیر قرار می دهد، مطمئنا در افراد بیمار آثار مضاعفی به جا می گذارد. در چنین شرایطی این بیماران عصبی، زودرنج و کم تحمل تر خواهند شد. برخی از بیماری های اعصاب و روان مثل بیماری دوقطبی، در فصول گرم سال به اوج می رسد. مبتلایان به چنین بیماری هایی باید مطلع باشند که احتمال عود بیماری شان در گرمای شدید، بیشتر می گردد.آیا افسردگی فصلی هم در تابستان رخ می دهد؟
افسردگی فصلی، اغلب در زمستان ها که شب ها طولانی است پیش می آید و معمولا دلیل آن کم بودن نور است اما سایر انواع افسردگی ها، در فصل های گرم بیشتر دیده می شوند. در گرما (گرمای بیش از میزان) علاوه بر افسردگی، سردردهای کششی و میگرنی هم بیشتر پیش می آیند و معمولا بر تمرکز و توجه افراد هم اثر سوء می گذارند.آیا افراد در سنین مختلف نسبت به گرما واکنش های متفاوتی نشان می دهند؟
در افراد مسن، تطابق آب و الکترولیت ها کاهش می یابد و آنها بیش از دیگران در معرض خطرهای ناشی از گرما هستند. بچه ها هم در معرض خطر هستند چون حجم آب بدنشان کم است. در زمان گرما باید این گروه ها را بیشتر از دیگران مورد توجه قرار دهیم تا دچار مشکل های ناشی از گرمای هوا نشوند.منبع:هفته نامه سلامت
/ج
منبع: راسخون