نیم نگاهی به درمان بیماری های بچه ها با گیاهان دارویی - وبلاگ فروش

به گزارش وبلاگ فروش، این کتاب ارزشمند در واقع حاصل همکاری سه استاد بلند پایه این رشته است که در مدرسه عالی گیاهان دارویی شهر فرایبورگ مشغول به تدریس و پژوهش هستند، و نمونه خوبی است برای

نقد و آنالیز: علی اوجبی

* اسم: درمان بیماری ها با گیاهان دارویی

* نویسندگان: اورسل بوهرینگ، هلگا ال- بایسر، و میشایلاگیرش

* مترجم: آزیتا خلج امیر حسینی

* معینات نشر: تهران، انتشارات سفیر اردهال، 1390، چاپ اول

* معینات ظاهری: جلد شومیز، قطع رقعی، 300 صفحه

* تعدادگان: 1100 نسخه

* بها: 60000 ریال

* شابک: 3- 21- 6068- 600- 978

معینات متن اصلی آلمانی:

* Title: Heilpflanzen in der Kinderheilkunde: Das Praxis- Lehrbuch

* Authors: Ursel Buhring, Helga Ell-Beiser & Michaela Girsch

* Publisher: Sonntag, 2007

* Hardcover, 445 pages

کتاب Heilpflanzen in der Kinderheilkunde براساس ترجمه انگلیسی اش با اسم Medicinal plants used in pediatrics نوشته اورسل بوهرینگ، هلگا ال- بایسر (در ترجمه فارسی به خطا: بایزر) و میشایلاگیرش (در ترجمه فارسی به خطا: گریش) در قالب دو مجلد از طریق خانم آزیتا خلج امیر حسینی به فارسی ترجمه و از سوی انتشارات سفیر اردهال در سال 1390 منتشر شده است.

این کتاب ارزشمند در واقع حاصل همکاری سه استاد بلند پایه این رشته است که در مدرسه عالی گیاهان دارویی شهر فرایبورگ مشغول به تدریس و پژوهش هستند، و نمونه خوبی است برای متخصصان داخلی تا از پژوهش های انفرادی به تحقیقات گروهی روی آورند.

خانم اورسل بوهرینگ (متولد 1950م) که پیش از ورود به حوزه طب گیاهی، از دانشکده علوم زیستی فارغ التحصیل شده است، افزون بر پرستاری از متخصصان مشهور فیتوتراپی کشور آلمان به تعداد می آید. او در بسیاری از مراکز تحقیقاتی دنیا به پژوهش در زمینه گیاهان دارویی پرداخته و با آثار گرانسنگش یک شخصیت شناخته شده دنیای است.

در سال 1997 به انگیزه رواج دانش طب سنتی به شیوه آکادمیک، مدرسه عالی گیاهان دارویی را بنیان نهاد. در این مدرسه هر دانشجوی علاقه مندی می تواند با گذراندن دوره یک ساله تخصصی، فیتوتراپی و گیاه درمانی را فرا گیرد.

و اما دو دستیار ایشان:

1. خانم هلگا ال- بایسر (متولد 1968) که از سال 1977 در مطب شخصی خود با گیاه درمانی به درمان بیماران... می پرداخت، با تأسیس مدرسه عالی گیاهان دارویی به عنون استادیار مشغول به تدریس شد. او با همکاری همسرش به کشت طبیعی گیاهان دارویی و عرضه آن ها در قالب بسته های چای پرداخته و از شیوه های مکمل چون ماساژ با روغن های معطر و هومیوپاتی هم استفاده می نماید.

2. خانم گیرش هم که در سال 1965متولد شده، گرچه 18 سال است که در رشته پزشکی فعالیت می نماید، 11 سال از این دوره را به گیاه درمانی پرداخته و در کنار پژوهش های فراوان در این حوزه به مدت سه سال هم دوره تخصصی آن را پشت سر گذاشته است. او از طب سوزنی هم بهره می برد و در درمان بیماری های بچه ها از طریق گیاهان، مهارت خاصی دارد و سال هاست در مدرسه عالی گیاهان دارویی به تدریس اشتغال می ورزد.

این سه پژوهشگر سال هاست که بیماران خردسال خود را از طریق گیاهان دارویی درمان می نمایند. آن ها به قدرت و قابلیت گیاهان دارویی پی برده اند و به این نتیجه رسیده اند که گیاهان دارویی نه تنها عوامل بیماری را درمان می نمایند برخلاف داروهای شیمیایی عوارض جانبی ندارند. از این رو بر آن شدند حاصل تجربیات و پژوهش های خود را در قالب کتاب عرضه نمایند.

نویسندگان این کتاب به معرفی نزدیک به 71 از گیاهان و خواص دارویی آن ها و موارد استعمالشان و حتی محل رشدشان در سراسر دنیا پرداخته اند. از ویژگی های این اثر آن است که میزان دارو برای بزرگسالان و نوزادان و بچه ها در قالب جداولی خاص به طور مجزا معین شده است.

در بخش نخست کتاب که جنبه مقدماتی دارد، به این مباحث پرداخته شده است:

1) ویژگی های درمانی گیاهان مورد نظر با روش های علمی و از طریق متخصصان و پزشکان توصیه و تجویز شده است.

2) فهرستی از 47 بیماری و گیاهان دارویی که آن ها را درمان می نمایند، ارائه شده است: آسم، آکنه، افسردگی، اختلالات سیستم گردش خون، اختلالات سیستم هضم و گوارش، اسهال، اگزما، التهابات پوستی، برونشیت، بوی نامطبوع دهان، بی اشتهایی، بی خوابی (کم خوابی)، تب، ترس و اضطراب، ترش کردن معده، تعریق بدن و کف پا، جوش (دمل، کورک)، خشم و عصبانیت، خون مردگی، دردهای عضلانی (ماهیچه ای)، دردهای قاعدگی، رماتیسم مفاصلی، زخم ها و جراحات، زکام بینی (سرماخوردگی)، سردرد، سرفه، سرگیجه، سرماخوردگی، سوختگی، سوء هاضمه، عفونت دهان، عفونت های خارجی پوست، عفونت مثانه، کلیه و روده، عفونت مجاری تنفسی، غلظت خون، قولنج، کولیت روده و ناحیه شکم، گرفتگی صدا، گزیدگی پشه و حشرات میگرن، ناآرامی و بی قراری عصبی، ناراحتی قلبی، نزله معده و روده، نفخ، هوازدگی، هیجان زدگی و بی قراری، یبوست.

3) از گیاهان دارویی، افزون بر درمان بیماری های جسمانی در درمان بیماری های روحی هم می توان بهره برد. بیماری ها دو دسته اند و شیوه های درمانی آن ها هم فرق دارد.

- بیماری های حاد باید در حین ابتلا از طریق انواع چای ها و گیاهانی که مصرف خارجی دارند، درمان شوند که معمولاً 1 تا2 هفته طول می کشد.

- درمان بیماری های مزمن غالباً بین 3 تا 6 ماه به طول می انجامد.

معمولاً از یکی از چهار روش درمانی استفاده می شود:

الف) در خصوص یک بیماری خاص، گیاهان دارویی با تأثیر مشابه تجویز می شوند تا سیستم دفاعی بدن بیمار در برابر یک نوع دارو از خود مقاومت نشان ندهد.

ب) گیاه دارویی به میزان کمتری تجویز شود.

ج) گیاه دارویی ای تجویز شود که جایگزین فاکتوری است که بدن بیمار آن را کم دارد یا ندارد.

د) ترکیب چند گیاه دارویی

4) میزان مصرف دارو برای بچه ها و بزرگسالان فرق دارد.

5) گیاهان دارویی بدون عوارض جانبی است.

در ادامه روش های به کارگیری گیاهان دارویی گزارش شده است:

ورسل بوهرینگ، درس نامه عملی گیاه درمانی، 2011 میلادی (1)

1) چای ها قسمت هایی از گیاه است که خشک شده در آب حل گشته و سپس نوشیده می شود و برای بچه ها هم تجویز می شوند.

2) شربت ها، ملاس ها: شربت ها یا ملاس ها، مواد درمانی خوش طعم و خوشمزه ای برای بچه ها اند. تنها ضررشان برای بچه ها شکر فراوانی است که در آن ها موجود است که برای افزون شدن ماندگاری آنان به کار می رود. از انواع شربت ها و ملاس ها به اسم ماده اصلی در تهیه دیگر داروهای گیاهی بچه ها استفاده می شود.

3) شیاف ها: مواد تشکیل دهنده شیاف ها معمولاً چربی های مشتق اند. چربی هایی که مواد ترکیبی آنان در حالت مایع با هم مخلوط شده اند. شیاف برترین شیوه درمانی برای نوزادان و بچه ها است. مزیت شیاف نسبت به دیگر مواد دارویی این است که از طریق آن ها مواد مؤثر به میزان مساوی، در حجمی واحد و به یک باره وارد جریان خود بیمار می شود.

4) قرص ها: رایج ترین گزینه دارویی برای بزرگسالان مصرف قرص هاست. در طب بچه ها مصرف قرص ها زیاد متداول نیست. زیرا شیرخواران و بچه ها نمی توانند قرص را به طور کامل ببلعند. خردسالان هم نمی توانند به راحتی قرص ها را ببلعند، بنابراین مصرف قرص برای بچه ها سنین مختلف توصیف نمی شود. بیشتر قرص های گیاهی که برای بچه ها مناسب است و اصولاً برای مصرف آن ها هم تهیه و فراوری می شود، قرص هایی است که به راحتی در دهان حل می شوند یا این که به میزان ای کوچک اند که به راحتی زیر زبان کودک قرار می گیرند و یا قرص های مکیدنی که بچه ها با رغبت آن را می مکند. از این طریقی مواد مؤثر دارویی در دهان حل شده و از طریق سلول های گیرنده دهان جذب بدن می شود.

5) کمپرس: برای کمپرس کردن بیمار خردسال، می توان از دستمالی نخی استفاده کرد که پوشاننده عضوی باشد که آن را کمپرس می کنیم. مثلاً شکم یا کمر کودک. از کمپرس در مواقعی استفاده می شود که کودک از دردهای ناحیه شکم، کمر یا ستون فقرات رنج می برد. اگر کودک تب دارد، کمپرس خنک پیشنهاد می شود که بدین طریق تب او کاهش می یابد. روش دیگر که متداول تر است، پیچاندن شکم بیمار با مواد درمانی فرق دارد. موارد استعمال این روش درمانی برطرف نمودن دردهای ناحیه شکم (که ناشی از نفخ و یا یبوست هستند) و کولیت های روده است.

6) حمام ها: بیشتر بچه ها با کمال میل حمام می نمایند و علاقه فراوانی به آب بازی دارند. از این امر می شود کمال استفاده را برد و آن را به اسم یک روش درمانی در نظر گرفت. می توانیم مواد درمانی گیاهی را به آب وان اضافه کرده و بدین وسیله به درمان بیماری های گوناگون بپردازیم.

7) پاشویه: پاشویه یکی از سهل ترین و مؤثرترین روش های درمانی با گیاهان دارویی است. در ابتدا سرماخوردگی و یا بروز تب و لرز یکی از مهم ترین روش های درمانی، پاشویه کودک با انواع روغن های معطر گیاهان طبی است. بدین طریق، مقاومت بدن کودک در برابر بیماری افزون تر می شود.

8) شستشوی موضعی: در طب گیاهی بچه ها، متداول ترین و کاربردی ترین روش درمانی برای کاهش تب و برترین روش درمانی در برطرف کردن انواع حساسیت ها و التهابات پوستی بچه ها می باشد. این سیستم درمانی دارای چند مزیت است: 1- تحریکات حرارتی، که از طریق حرارت آب حاصل می شود. 2- تحریکات مکانیکی، که از طریق نیروی اصطحکاک بین وسیله شستشو و بدن بیمار فراوری می شود. 3- تحریکات عصبی، که از سوی گیرنده پوستی و نرون های عصبی پوستی به وجود می آید.

9) غرغره، شستشوی دهان: بچه ها تقریباً از 4 تا 5 سالگی می توانند در صورت ابتلا، به عفونت های گلو، مجاری گوارشی، تنفسی و یا عفونت های غشای مخاطی حفره دهان، محلول های طبی گیاهی را غرغره نمایند. این محلول ها را باید تنها غرغره نمود و از نوشیدن آن ها پرهیز کرد. برای این منظور معمولاً از چای های گیاهی یا محلول های با آب رقیق شده، تنتورهای گیاهی استفاده می شود. این محلول ها باید دمای مناسب (نه زیاد سرد و نه زیاد گرم) داشته باشد.

اورسل بوهرینگ، همه چیز درباره گیاهان دارویی: شناخت، به کارگیری و سالم نگاه داشتن، اولمر اوژن، 2007 میلادی (تجدید چاپ: 2011) (2)

10) بخور: این روش درمانی جهت برطرف بیماری های تنفسی توصیه می شود. بخور شیوه درمانی پیچیده ای نیست، ولی نتایج حاصل از آن باور نکردنی است. بخور انواع عصاره ها، اسانس ها یا روغن های معطر گیاهان علاوه بر این که یکی از روش های پیشگیری از ابتلا به انواع بیماری هاست، طول مدت درمان را هم کاهش می دهد. بخور دادن بچه ها باید با حضور بزرگسالان صورت پذیرد و برای جلوگیری از سوختن کودک از طریق آب گرم بخور، می بایست او را چندین دقیقه آرام و ساکت نشاند.

11) پمادها: ماساژ دادن با پمادهای گیاهی در التیام بیشتر بیماری ها مخصوصاً در برطرف کردن بیماری های پوستی توصیه می شود. بچه ها هم از ماساژ لذت می برند. در کنار مصرف خوراکی انواع داروها، مصرف خارجی فرآورده های دارویی مانند: پمادها، کرم ها، لوسیون ها و یا ژل ها بسیار مفید خواهد بود. ماساژ این محصولات، محیطی از مجموعه مواد مؤثر گیاهی را بر روی پوست فراهم می نماید که از طریق سلول های پوستی جذب بدن شده و بدین طریق تأثیرگذار می شوند.

12) کرم ها: هنگامی که به چربی، میزان معینی از مواد دیگری افزوده شود به طوری که قوام خود را حفظ کند، کرم تشکیل می شود. این افزودنی ها ممکن است، تنتورها، چربی ها، هیدرولات ها و یا آب باشند. برای آن که چربی به خوبی با آب ترکیب شود و در اثر گذشت زمان دوباره از هم جدا نشوند، به مواد تعلیق نماینده ای نیاز است که از طریق آن چربی و آب به خوبی ترکیب شوند. این مواد مخلوط کن یا تعلیق دهنده که در اصطلاح علمی امولگاتور نامیده می شوند، موادی مانند کره کاکائو و یا الکل سیتیلن هستند. برای ترکیب هر چه بهتر و به دست آمدن محصول یکنواخت تر به یک هم زن مناسب هم نیاز است. کرم ها گزینه های بسیار خوبی در درمان التهابات شدید پوستی هستند. در حالی که تأثیرات خنک نماینده ای دارند محل التهاب را سریعاً خشک می نمایند.

13) لوسیون ها و مواد بهداشتی: از رقیق کردن کرم ها بوسیله آب یا هیدرولات ها، محصولی روان تر حاصل می شود که لوسیون نام دارد. از لوسیون ها برای درمان زخم ها و جراحات سطحی و گسترده پوستی استفاده می شود. لوسیون ها سریع تر جذب شده و به خوبی بر روی پوست گسترده می شوند. لوسیون از آب، چای، تنتور، هیدرولات، چربی و یک روغن مکمل تشکیل شده است. از روغن های معطر گوناگون هم می توان در تهیه لوسیون ها استفاده کرد. لوسیون ها محصولات بسیار مناسبی برای بهداشت و سلامت پوست هستند.

در ادامه به یک بحث بسیار مهم که معمولاً مورد غفلت قرار می گیرد، پرداخته شده است و آن نحوه جمع آوری و نگهداری و آماده سازی گیاهان دارویی است. زیرا در کشور ما و در زندگی های صنعتی و شهری مصرف نماینده ها به سراغ فروشگاه های عرضه گیاهان دارویی می فرایند بدون اینکه بدانند آن ها به چه شیوه ای به فراهم آوری گیاهان دارویی می پردازند! از این رو در بخش توصیه شده است که برای تهیه مواد درمانی گیاهی تا آنجا که ممکن است، شخصاً گیاهان دارویی را جمع آوری، پردازش و نگهداری کنید. برای تهیه انواع داروها از گیاهان طبی بهتر است به دامان طبیعت رفت و آن ها را جمع آوری کرد. این کار از یک سو ما را از فضای پر دود و تنش شهری دور می نماید و از سوی دیگر می توانیم بچه ها را به انجام این کار تشویق کنیم. بچه ها معمولاً از گردش در طبیعت لذت می برند و اگر در زمان گردش انواع گیاهان را به آن ها معرفی کنیم، در استعمال دارویی آن ها هم همکاری لازم را با ما به عمل خواهند آورد.

در بخش تک نگار، گیاهان دارویی، به معرفی گیاهان دارویی، خواص درمانی، میزان مصرف، ارزش دارویی آن ها پرداخته شده است. ذیل هر اسم، معادل لاتین و تصاویر گیاه هم درج شده است. هم در پاورقی به محل کشت آن ها در ایران و نام و ویژگی های ظاهری آن ها اشاره شده است. شگفت آور اینکه علی رغم تأکید نویسندگان بر اینکه گیاهان دارویی عوارض جانبی برای ارگانیسم بدن ندارند، در خاتمهی معرفی هر گیاه به عوارض جانبی آن هم اشاره شده است! نکته کاربردی دیگر این بخش تنظیم گیاهان بر اساس فهرست الفبایی است.

مانفرد بوکش، کتاب کاربردی گیاهان دارویی، 2003 میلادی (3) رودلف فریتس وایس و فولکر فبینتلمان، گیاه درمانی، ترجمه مهدی صفایی خرم، سعید کاربین و ساسان جعفرنیا، مشهد، سخن گستر، (4) 1389

این گیاهان عبارتند از: آرنیکا، آقطی (پلم)، آلوئه ورا (صبرزرد)، آویشن، افسنتین، انیسون، استوخودوس، بابونه، بادرنجبویه (فرنجمشک)، بارهنگ، سرهمه ای، بزرک (کتان)، بلوط، بنفشه سه رنگ، بومادران، بید، پای شیر (پر کرک)، پنجه برگ (پنجه برگ چمن زاری)، پنیرک، پیاز، پیازچه، تاج ریزی، ترب کوهی، تمشک، چای، خارگوزن، خردل، درمنه، دم اسب صحرایی، رازک، رازیانه، رویینه، زنجبیل، یرفون، زیره، سایبان، سنبل الطیب، سیاه گیله، سیر، شمعدانی، شیرین بیان، عشقه، غان، توس، قره قات، قنطوریون، کدومسمایی، کیسه کشیش، گردو، گزنه، گل پامچال، گل ختمی، گل راعی، روغن معطر گل راعی، گل ساعتی، گل سپاس، گل عروس چمن زار، گل قاصدک، کاسنی، گل ماهور، گل مغربی، گل میمونی، گل همواره بهار، گل لادن، مرزنجوش، مریم گلی، مینای چمنی، نارنج، نوئل، نعناع، هماورد، یونجه زرد.

بخش پایانی کتاب عهده دار معرفی گیاهان سمی است. در مقدمه کوتاه اما مفید این بخش به چند بحث مهم اشاره شده است:

1) چرا گیاهان سم فراوری می نمایند؟

2) بسیاری از گیاهان سمی مصرف غذایی و دارویی دارند. شناخت درست و میزان مناسب مصرف آن ها در مان بسیاری از بیماری ها راهگشاست.

3) ویژگی و ملاک سمی بودن یک گیاه حدفاصل بین گروه گیاهان سمی و گیاه دارویی، مرزی باریک و متغیر می باشد. چه بسا مصرف اشتباه گیاه دارویی یا بی توجهی به میزان مصرف آن، باعث سمی بودن آن شده و نه تنها موجب بهبودی فرد بیمار نگشته، بلکه صدمات جبران ناپذیری را هم در پی خواهد داشت. در عین حال مصرف قسمت های غیر سمی یک گیاه سمی به برطرف کردن بیماری یاری کرده و یا حتی مصرف خوراکی قسمت هایی از گیاه سمی در فهرست فهرست مواد تغذیه ای ما به تعداد می رود. این امر که یک گیاه از گروه گیاهان سمی تلقی شود، بستگی به فاکتورهای زیادی دارد.

4) یاری های اولیه در ابتلا به مسمومیت های گیاهی.

در ادامه 31گیاه سمی معرفی شده اند: شیپوری طویل، گلپر، بذرالنج، تاج ریزی پیچ، گلیسین، عشقه (پاپتیال)، سرخدار، اقونیطون، گل انگشتانه (دیژینال)، لوبیا، درخت پروانه، پلاخور (شونگ)، سورنجان (گل حسرت)، کاکنج عروسک پشت پرده، گوجه، آلوچه، آلو، مندارچه، برگ نو، ماهونیا، موگه، دارواش، خرزهره (کیش)، خرزه هندی، شوکران (شوکران کبیر)، بداغ (بداغ جنگلی)، مروارید سفید، مازریون، هفت برگ، تاتوره، خاس، شابیزک (بلادن)، کرچک، سیب زینتی (جنگلی)، شیرخشت.

در معرفی هر گیاه به همراه نام لاتین و تصویر آن به قسمت های سمی گیاه، علائم مسمومیت، محل مناسب رویش گیاه، و دامنه انتشار پرداخته شده و در خاتمه میزان سمی بودن با تعداد ستاره معین شده است.

دو اشکال عمده این بخش آن است که اولاً تعداد رجحان و کمی ستاره ها بیانگر چه میزان سمی بودن است و بر اساس چه ملاکی است؟ هم اصلاً اشاره نشده که این گیاهان آیا خواص دارویی دارند؟ اگر دارند، در درمان کدام بیماری ها به کار می آیند؟

متأسفانه کتاب فاقد هرگونه نمایه و هم معرفی منابع مؤلفان و آثاری برای مطالعه بیشتر است.

پی نوشت ها :

1. Ursel Buhring, Praxis-Lehrbuch der modernen

Heilpflanzenkunde: Grundlagen- Anwendung- Therapie, Georg

Thieme Verlag, Feb 23, 2011- 736 pages

2. Ursel Buhring Alles uber Heilpflanzen: Erkennen- anwenden- gesund bleiben 0 Reviews Ulmer Eugen Verlag, 2007 (Reprint: 2011), 361 pages.

3. Manferd Bocksch, Das praktische Buch der Heilflanzen:

Kennzeichen, Heilwirkung, Anwendung, Brauchtum, BLV Verlagsgesellschaft mbH, 2003, 255 pages.

4. نقدی بر این کتاب به قلم نگارنده در تعداده 54- 55 کتاب ماه علوم و فنون منتشر شده است.

منبع: نشریه کتاب ماه علوم و فنون، تعداده 61 و 62منبع: راسخون