(تصاویر) ساخت و ساز در حریم محوطه باستانی دارابگرد - وبلاگ فروش

به گزارش وبلاگ فروش، پیمان خراسانی؛ شهر باستانی دارابگرد، یکی از کهن ترین شهر های ایران و نخستین مقر فرمانروایی شاهنشاهی ساسانی، با گذشت بیش از هزار و هفتصد سال، این روز ها مورد تعرض و ساخت و ساز غیرقانونی اداره اوقاف داراب قرار گرفته است.

دارابگرد، شهری دایره ای با حدود 235 هکتار مساحت، در 9 کیلومتری جنوب غربی داراب فارس واقع شده است. این شهر که احداث آن را به پادشاه اسطوره ای داراب شاه منتسب می دارند، در دوره ساسانیان و اسلامی مرکز کوره دارابگرد بوده است. دارابگرد به معنای شهری است که داراب بنا کرد. واژه گرد به معنای ساختن است. اما بعضی این واژه را شهر معنا می نمایند، یعنی شهر داراب. عده ای معتقدند که داراب وقتی این شهر را به صورت مدور ساخت، آن را دارابگرد نام نهاد. حکیم ابوالقاسم فردوسی هم این موضوع را در بیت زیبایی از شاهنامه به نظم در آورده است: چو دیوار شهر اندر آورد گرد ورا نام کردند دارابگرد

به عقیده گیرشمن، شهر باستانی دارابگرد در دوره اشکانیان ساخته شده است. کوره دارابگرد از کوره های نیمه مستقل استان پارس در دوره اشکانیان بود که آخرین حکمران آن، قبل از اردشیر پاپکان ساسانی، شخصی به نام بیری یا تیری بوده است. گویند که اردشیر موسس سلسله ساسانی، از هفت سالگی نزد تیری پرورش و آموزش دیده بود.

پس از مرگ تیری، پاپک، پدر اردشیر، که آن موقع حاکم استخر بود، سِمت ارگبدی دارابگرد را برای اردشیر گرفت. اردشیر از همین شهر است که بر علیه سلسله اشکانی شورید و شاه اشکانی را از سِمت قدرت بیرون کرد. به همین دلیل است که دارابگرد را نخستین مقر فرمانروایی شاهنشاهی ساسانی می دانند. اکنون آثار زیادی از معماری شهر دارابگرد، جز دیوار مدور گلی، قسمتی از پل های ورودی، دروازه و شبکه آبرسانی، باقی نمانده است.

چرا که طبق گفته تاریخ نویسان، بنا های این شهر بیشتر از گل، چینه و خشت بوده است. به طور کلی، شهر شامل سه قسمت اصلی، استحکامات دفاعی (دیوار بلند گلی و خندق)، بخش مسکونی (سیستم های ارتباطی شامل دروازه ها و خیابان های اصلی، منطقه ها مسکونی، صنعتی و مذهبی چهارگانه در حد فاصل خیابان های اصلی شهر، شبکه های آب رسانی) و سپس قلعه یا کهندژ است. دوره اوج قدرت و رونق شهر دارابگرد در زمان ساسانیان بود و سپس، سلجوقیان روزگاری را در این شهر سپری کردند.

دوره ایلخانیان آخرین دوره سکونت در دارابگرد است. طبق گفته مورخان و باستان شناسان، استقرار در دارابگرد، پس از ورود مسلمانان به شهر، به خارج از دروازه ها راهنمایی شد. وجود تپه های کوچک و عظیم و انبوهی از سفال های دوران های مختلف، به خصوص دوره اسلامی در خارج از شهر، دلیلی بر این ادعا است. بعلاوه، آرامگاهی در حاشیه غربی شهر دارابگرد وجود دارد که به زیارتگاه دحیا معروف است. دحیه کلبی از اصحاب پیامبر اسلام بوده که در زمان امام حسن مجتبی (ع) برای جمع آوری خراج به دارابگرد سفر کرد. او به اسم نماینده امام حسن (ع) پس از بازگشت، در نزدیکی شهر دارابگرد شهید و به خاک سپرده شدند.

شهر باستانی دارابگرد در تاریخ 24 شهریور سال 1310 به شماره 14 در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسید. اکنون با گذشت 90 سال از ثبت ملی شدنش، روزگار اندوه باری را سپری می نماید و در بدترین شرایط حفاظتی به سر می برد. مدتی کشاورزان در حریم درجه یک این محوطه، به کشت و زرع می پرداختند؛ حال، حفاران غیر مجاز و سودجویان با خیال دستیابی به گنج در جای جای این محوطه باستانی چاه ها و حفره هایی ایجاد کردند که خود زخمی عمیق بر پیکر این شهر پر رمز و راز باستانی است.

اما معضلات این محوطه تاریخی به همین دو خلاصه نمی گردد: رها سازی انبوهی از زباله ها و پسامد های ساختمانی در خندق، پیست های موتور سواری روی باروی شهر، خاکسپاری مردگان روستای همجوار در حریم محوطه، ورود ماشین ها به داخل محوطه، فرونشست های زمین بر اثر خشکسالی ها و برداشت بی رویه آب از چاه های اطراف، همه بخشی از مسائلی است که شهر باستانی دارابگرد را رو به نابودی کشانده است.

حال، اداره اوقاف هم به بهانه ساخت آشپزخانه مرتبط با آرامگاه دحیه کلبی انصاری (ع)، دست به ساخت و ساز زده است. اداره ای که همین چند سال پیش هم، مسجد تاریخی شهر داراب را با خاک یکسان کرد. اما آنچه از شواهد روشن است، این ساخت و ساز ها تنها به فضای آشپزخانه ختم نمی گردد! با اینکه با پیگیری های اداره میراث فرهنگی و گردشگری داراب، جلوی ادامه پروژه گرفته شد، اما داغ آن همچنان بر بستر خاک باستانی این شهر تاریخی بر جای مانده است.

آرامگاهی که در سال، جز تعداد معدودی زائر ندارد، آیا به چنین فضای عظیمی به اسم آشپزخانه احتیاج است؟ اگر چه ساخت و ساز، تغییر و توسعه در اماکن تاریخی و ثبتی طبق ماده 564 قانون مجازات اسلامی ممنوع و جرم محسوب می گردد، اما به نظر می رسد که فرایند ساخت آشپزخانه پس از مدتی مجددا ادامه یابد؛ لذا مسئولان مربوطه برای حل این معضل و مسائل، چاره ای بیندیشند تا این شهر باستانی ارزشمند را از تخریب دور نموده و جهت آن برای مطالعات گسترده، معرفی بیشتر و ثبت جهانی هموار گردد.