نقد غرب با لهجه غلیظ آمریکایی در تلویزیون! - وبلاگ فروش

به گزارش وبلاگ فروش، محمد باقرزاده-روزنامه شرق؛ ترامپ می گفت اسلیپی جو (sleepy joe)، ولی ما در اورست می گفتیم گیج جو بایدن؛ ما یک درجه بالاتر بردیم این رو... اون یارو زنه میاد سر کار، همون کاملا هریس شیطان صفت... اون خیلی آدم وحشی کثیفیه. معلوم نیست چی میشه گفت اینجا و چی نمیشه گفت. این خانم کسیه که به خاطر رابطه با مرد های مختلف توی سیاست رشد کرد....

اینجا شبکه سوم صداوسیمای ملی است و این جملات را فردی با مو های بلند، لهجه غلیظ انگلیسی و در بین خنده های کشدار خود می گوید.

این اورست، محصول مشترک شبکه سه و شبکه افق و همان برنامه ای است که قرار است با گذر از تمامی تیغ های تندو تیز سانسور صداوسیما، نگاه ایرانیان به غرب را تا بلندترین قله دنیا ارتقا ببخشد؛ اما به گواه مخاطبان خود، در حال فتح تپه ای تازه است. آن ها که با هدف اصلاح تصور ذهنی مخاطبان نسبت به غرب و خارج از کشور و همچنین القای حس امید نسبت به آنچه در کشور در حوزه های مختلف رخ می دهد پا به خانه های مردم گذاشتند، حالا با نقد های تند همین مخاطبان در شبکه های اجتماعی روبه رو شده و به دلیل آنچه ادبیات جنسیت زده و دورویی خوانده می شود، حاشیه ساز شده اند.

منتقدان می گویند چنین برنامه هایی در صداوسیما حتی مفاهیم درست را شعارزده و از معنا تهی می نماید؛ اما این معنازدگی صداوسیما از کجا می آید؟ اگر نگاه ایرانیان به غرب غیردقیق است، چرا زمانی که این موضوع از صداوسیما بیان می شود، جهت گیری هایی جدی در مقابل آن شکل می گیرد؟ در حالت کلی، اورست و برنامه های مشابه، چرا تا این اندازه در همراه کردن افکار عمومی ایرانیان ناتوان و ضعیف اند؟ گزارش پیش رو با تأکید بر همین برنامه تازه پرحاشیه و خبرساز به ضعف و قوت تأثیرگذاری رسانه ملی می پردازد.

اورست یا فتح تپه ای تازه؟

اگرچه برنامه اورست به تازگی و پس از اظهارت یکی از مجریان آن درباره معاون منتخب ریاست جمهوری آمریکا خبرساز شده و نامش سر زبان ها افتاده، اما ماه ها پیش و از اوایل تیر امسال میهمان خانه های ایرانیان است. در معرفی رسمی این برنامه در پایگاه اطلاع رسانی صداوسیما آمده است: این برنامه با هدف اصلاح تصور ذهنی مخاطب نسبت به غرب و خارج از کشور، حس امید نسبت به آنچه در کشور در حوزه های مختلف در حال وقوع است و آموزش و الگوگیری از اتفاقات مثبتی که در کشور های دنیا می گذرد و می بایست در کشور ما نیز پیاده شود، فراوری شده است.

در همین معرفی رسمی، یکی دیگر از اهداف بلندپروازانه و پرادعای این برنامه، اصلاح نگاه ایرانیان به غرب ذکر شده است: این برنامه همچنین به آنالیز تصویری که در جامعه ایرانی از غرب و زندگی در غرب شکل گرفته، تصویری غیر واقعی و تصویری بهشت گونه که حسرت بر افکار عمومی ایرانیان بر جای گذاشته و این را القا می نماید که تفاوت ما با آن ها تفاوت جهنم تا بهشت است، می پردازد.

سازندگان در ادامه یکی از اهداف خود را هم اصلاح این نگاه عنوان نموده و در معرفی خود نوشته اند: در ادامه نیز به تبعات و صدماتی که این نوع تفکرات در جامعه بر جای گذاشته است، از القای ناامیدی گرفته تا از دست دادن انگیزه و نشاط برای فعالیت در کشور و در نهایت غربی شدن سبک زندگی، با نگاهی آسیب شناسانه می پردازد.

آنالیز تعدادی از قسمت های این برنامه نشان می دهد سازندگان برای دستیابی به اهداف خود، کوشش کردند تا ساز متفاوتی در برنامه سازی صداو سیما کوک نمایند و با گذر از فیلتر های معمول صداوسیما و یاری دریافت از فضایی صمیمی و همچنین دعوت از میهمانانی با تجربه زندگی در غرب، به این هدف برسند. قضاوت درباره میزان تأثیرگذاری این برنامه البته کمی سخت است، اما دست کم دو معیار می تواند راهگشا باشد؛ یکی اینکه تازه پنج ماه پس از پخش این برنامه، نامش به رسانه ها و شبکه های اجتماعی رسیده؛ آن هم نه با تعریف و تمجید بلکه با نقد های تندوتیز. معیار دیگر هم می تواند واکنش کاربران صفحه این برنامه در اینستاگرام باشد که بخش بسیاری از واکنش ها نقد تند و نارضایتی از اختصاص بیت المال به ساخت چنین برنامه هایی است.

در واقع همین گذر از خطوط قرمز صداوسیما هم نتوانسته مخاطبان را راضی نگه دارد؛ مثلا آن طور که سازندگان می گویند، یکی از بخش های پرطرفدار این برنامه، خواندن توییت های کاربران شبکه اجتماعی توییتر است که در این باره مخاطبی نوشته است: چرا وقتی توییتر فیلتره و ما حتی نمی تونیم دانلودش کنیم، نظرات توییتری رو می ذارید؟ ما چرا باید محروم باشیم؟. در پاسخ صفحه رسمی این برنامه می نویسد: ما خودمونم نداریم، برای ما هم ارسال کردن.

پاسخ آن ها به این نظر و موارد مشابه، به نظر می آید یکی از استراتژی های سازندگان برنامه برای صمیمیت با مخاطب است که معمولا هم با واکنش منفی مخاطب روبه رو شده است. در واکنش به این گذر از خطوط قرمز صداوسیما، کاربر دیگری نوشته است: برای بدنام کردن کشور های دیگه و اینکه بگن فقط ایران گل و بلبله میشه موبلند و آستین کوتاه هم نشون داد. تیغ دوگانه سانسور؛ مو های فر پویول یا ادبیات جنسیت زده؟ - چرا این مجریه که موهاش بلنده می تونه تو تلویزیون باشه، ولی کارلوس پویول اون سال نتونست تو برنامه عادل فردوسی پور شرکت کنه؟ -سلام دوست عزیز، فکر می کنم پویول موهاش فر بود، ولی ایشون موهاش صافه؛ پربیراه نیست اگر این پاسخ مخاطب و واکنش سازندگان برنامه اورست را شکل وشمایل کلی واکنش مخاطبان و استراتژی برنامه بدانیم.

جایی که مخاطب با یک پرسش ساده تمام توان برنامه ساز برای القای مفهوم مدنظر خود به مخاطب را به پرسش می گیرد و واکنش برنامه ساز هم اگرچه با نیت صمیمیت، اما از نگاه مخاطب به طنزی مضحک می ماند. این بحث که بار ها در قسمت واکنش های این برنامه تکرار شده، به ماجرای دعوت عادل فردوسی پور از کارلس پویول، مدافع پیشین باشگاه فوتبال بارسلونا و تیم ملی اسپانیا برمی شود. پویول که از نگاه بعضی کارشناسان فوتبال برترین مدافع تاریخ فوتبال دنیا و یکی از بااخلاق ترین بازیکنان فوتبال است، در جریان جام دنیای 2018 روسیه قرار بود به عنوان میهمان در برنامه بیست- هجده به تهیه نمایندگی فردوسی پور و در جریان بازی ایران و اسپانیا حضور یابد که این اتفاق رخ نداد؛ تا جایی که فردوسی پور در برنامه آن روز به نشانه اعتراض شرکت نکرد.

همان روز ها دلیل ممانعت از حضور این بازیکن در یک برنامه فوتبالی، مو های بلند پویول ذکر شد و رسانه های رسمی کشور هم چنین جمله ای را از زبان این بازیکن نقل کردند. این برخورد دوگانه با خط قرمز ها حالا بار دیگر برای مخاطب پرسش ایجاد نموده که اگر موی بلند قرار است مخاطب را به بیراهه بکشاند، چرا مجری برنامه ای که قرار است در نقد غرب و اصلاح نگاه مردم سخن بگوید، مو های بلند دارد؟ پاسخ و جمع بندی مخاطبان البته در چنین واکنش مشابهی به این صورت بیان می شود که برای بدنام کردن کشور های دیگه و اینکه بگن فقط ایران گل و بلبله میشه موبلند و آستین کوتاه هم نشون داد.

تخصص: متولد آمریکا

فردی که این روز ها با ادبیات جنسیت زده و سخن گفتن از خوابیدن یک زن با مردان زیاد برای پیشرفت آن هم در صداوسیما خبرساز شده، چند سال است که پا به رسانه های ایران گذاشته و هر سال چهره ای تازه از خود می سازد. در برنامه اورست تنها نام کوچک این مجری، آن هم گاهی، برده می شود و جست وجو در فضای مجازی فارسی هم اطلاعات چندانی درباره او نمی دهد، اما او چندین تبادل نظر با رسانه های اصولگرا داشته است.

برنا دانش به دلیل آنچه دوستی نزدیک با یکی از چهره های استکبارستیز مسلمان آمریکایی خوانده می شد، پا به رسانه های فارسی گذاشت و در تمام گفت و گوها، زندگی در آمریکا را به مثابه یک تخصص برای خود عنوان نموده است. این جوان متولد تگزاس در گفت و گویی با خبرگزاری مهر، برجام را نقد می نماید، اما دلیل نقدش نه محتوای آن، بلکه ناآشنایی مسئولان ایرانی با آمریکاست: به نظر من بیشتر مردم و حتی بیشتر سیاست مداران ما آمریکا را نمی شناسند؛ چرا که اگر می شناختند هیچ گاه قراردادی مانند برجام را امضا نمی کردند.

اگر سیاست مداران ما نگاهی به تاریخ آمریکا و رفتار آن ها با سرخ پوستان و لطف سرخ پوستان به آمریکایی ها می کردند، متوجه می شدند آمریکایی ها در طول تاریخ به کسانی که به آن ها لطف نمایند، ضربه خواهند زد. او در همین تبادل نظر معیاری برای توانایی روایت آمریکا هم بیان می نماید و آن زندگی کردن در آمریکا ست: متأسفانه رسانه های ما به درستی تصویر آمریکا را نشان نمی دهند. کسی می تواند خوب آمریکا را روایت کند که در آنجا زندگی نموده باشد و بتواند واقعیت های آنجا را بگوید.

درباره سواد و تخصص این فرد البته اطلاعات چندانی در دست نیست و او در تبادل نظر های خود هم فقط بر زندگی در آمریکا تأکید دارد. برنامه اورست در روز های منتهی به انتخابات آمریکا، به آنالیز این انتخابات می پرداخت و همین فرد هم نقش مجری و کارشناس را در این زمینه داشت. نقد های او نسبت به فرد پیروز در این انتخابات، تا جایی بود که کاربرانی از این برنامه با عنوان شعبه ایرانی فاکس نیوز یاد کردند. او البته تنها دلیلی که برای تحلیل و نظر های خود ذکر می کرد، زندگی در آمریکا بود که البته گاهی از واکنش های دوستان آمریکایی خود هم به عنوان سند یاری می گرفت.

برنا دانش که حالا در خط مقدم نقد غرب و آمریکا در صدواسیما ایستاده، تا همین یک سال پیش با جایزه دریافت برای تسلط به انگلیسی، نامش به رسانه ها می رسید؛ مثلا در خبری در پایگاه خبری دانشگاه تهران آمده است که برنا دانش، دانشجوی مطالعات آمریکای دانشکده مطالعات دنیا، برنده نخستین دوره مسابقات ملی مناظره انگلیسی شد. او که حالا فرد پیروز در انتخابات آمریکا را گیج جو بایدن می خواند و معتقد است آن ها شورای نگهبان ندارند و الکترال کالج نزدیک ترین گزینه به آن است، پیش از رسیدن به کرسی تحلیلگری آمریکا، برنامه ای به نام برناشو در شبکه تی وی پرس هم داشت.

شکستن خطوط قرمز برای هیچ

چه می شود حتی مفاهیمی که از نگاه بسیاری منتقدان و صاحب نظران قابل بحث و دقیق اند وقتی از رسانه ای به نام صداوسیما مطرح می شوند، نه تن ها تأثیرگذار نمی شوند که حتی از مفهوم و معنا خالی می شوند؟ در همین مثال معین، چرا برنامه ای که توانسته با هر دلیلی بسیاری از خطوط قرمز صداوسیما را رد کند و محتوای مدنظر آن هم از نگاه کارشناسان قابل آنالیز است، تا این اندازه با نگاه منفی مخاطب روبه رو می شود؟

محمد اشعری روزنامه نگاری که سابقه همکاری با تلویزیون دارد، در این باره به ضعف محتوایی و فرمی این برنامه اشاره می نماید.

او با شرح اینکه در این برنامه ابتدائیات فنی مانند محل قراردریافت دوربین، کیفیت ضبط صدا و... رعایت نشده، درباره دلیل بی توجهی مخاطب می گوید: از این ضعف محتوایی و ساختاری که به راحتی نمی توان گذشت و درباره بی اعتمادی مردم به صداوسیما هم که سخن زیاد گفته شده است. الان می دانیم که گروهی با تفکری خاص در کشور هر خبری را که از بعضی رسانه های منتشر می نمایند، درست نمی دانند و می دانیم که این بی اعتمادی به مجموعه صداوسیما هم وجود دارد.

او درباره دلیل بی معناشدن محتوایی که این برنامه می خواست به مخاطب منتقل کند هم می گوید: استاندارد دوگانه یکی از این دلایل است؛ موی بلند، فرد بار ریش مدل دار و بعضی پوشش ها در برنامه های صداوسیما دیده نمی شود و وقتی در یک برنامه خاص این خطوط شکسته شود، ماجرا متفاوت می شود و موضوع صداقت به میان می آید. این نوع برنامه ها صداقت و یک رویی با مخاطب را ندارند. در همین صداوسیما برنامه ای به نام نود پخش می شد که آن برنامه توانسته بود اعتمادی فارغ از صداوسیما برای خود بسازد که ریشه آن در صداقت با مخاطب بود. علاه براین نود حرفه ای و با ساختاری دقیق بود و توانست صندلی کم نظیری بین مخاطب ایرانی باز کند. بی اعتمادی، نبود صداقت در برنامه، حرفه ای نبودن در چگونگی گفتن ایده، مواردی است که این برنامه را از هدف تعریف شده دور نموده است.