سرقت ادبی در عصر دیجیتال با گذشته چه تفاوت هایی دارد؟

به گزارش وبلاگ فروش، با شنیدن اصطلاح سرقت ادبی اولین چیزی که در ذهن نقش می بندد این است که فردی شعری یا متنی را از کتاب یا دیوان شعری انتخاب می نماید و خود را خالق آن می نامد. اما سرقت ادبی چیزی بیش از این است.

سرقت ادبی در عصر دیجیتال با گذشته چه تفاوت هایی دارد؟

به گزارش، سال ها است که نویسندگان و مترجمان از آسیب های سرقت های ادبی می گویند. از آثارشان که بدون هیچ توجهی از سوی مسئولان و حتی بعضی ناشران کپی می شوند و دیگران با نام خودشان منتشر می نمایند. از اهمیت وجود حق انتشار که سال ها است به آن بی توجهی می گردد.

با شنیدن اصطلاح سرقت ادبی اولین چیزی که در ذهن نقش می بندد این است که فردی شعری یا متنی را از کتاب یا دیوان شعری انتخاب می نماید و خود را خالق آن می نامد. اما سرقت ادبی چیزی بیش از این است. شاید در گذشته تشخیص سرقت ادبی به سادگی میسر نبود، اما امروزه با وجود اینترنت و در دسترس بودن بسیاری از کتاب ها، بسیار ساده تر از قبل می تواند صاحب اصلی اثر را تشخیص داد و نسخه های مشابه را کپی و سرقت شده دانست. اما با وجود این قابلیت عجیب است که میزان سرقت های ادبی از گذشته کمتر نشده که هیچ شاید بیشتر هم شده باشد. کامیار عابدی، منتقد ادبی درباره سرقت در آثار ادبی و شرایط رسیدگی به آن می گوید: سرقت ادبی یکی از قدیمی ترین بحث هایی است که در نقد ادبی مطرح شده است. کتاب های معانی، بیان و بدیع که از قدیم به زبان عربی و فارسی وجود داشته، مبحثی را به نام سرقت ادبی باز نموده اند و این که کجا سرقت است و کجا بهره گیریِ درست است و در واقع خواسته اند فرق این دو را از هم تشخیص بدهند و بگویند که کدام سرقت است و کدام نیست.

این مسئله در نقد ادبی جدید در سال های اخیر خصوصا در نقد ادبی غربی هم خیلی مطرح شده است. یکی از دلایلش هم رشد بی رویه فضای مجازی است که امکان اطلاع یابی از منابع مختلف را در دسترس قرار داده و سرقت ادبی را بیشتر نموده است.

او معتقد است سرقت ادبی نسبت به گذشته بسیار بیشتر شده است. او می گوید: سرقت ادبی نسبت به گذشته بیشتر شده، چون در قدیم تعداد کسانی که سواد داشتند و مولفان کمتر بوده، بنابراین کسی که ترجمه یا تالیف می کرد اگر می خواست سرقت کند خیلی زود سرقتش شناخته و انگشت نما می شد. تعداد باسوادان و مترجمان و مولفان خیلی زیاد نبود، اما در سال های اخیر با رشد جمعیت و سواد عمومی، تعداد زیادی سرقت انجام گرفته است.

اکبر اکسیر، شاعر و طنزپرداز نیز معتقد است فضای مجازی به سرقت ادبی دامن زده است. او می گوید: قبلا در مدت یک هفته با شرح می شد جلوی سرقت صورت گرفته را گرفت. ولی حالا عظیم ترین سرقت هم که انجام گردد و حتی فردی کتابی را از کسی دیگر به اسم خودش بزند و در فضای مجازی بگذارد، دیگر به هیچ وجه نمی گردد جلوی آن را گرفت، چون در یک لحظه کل جهان را پوشش می دهد و در چنین شرایطی با سال ها شرح دادن حتی با چندین متخصص اینترنتی هم نمی توان کاری کرد.

احمد آرام، نویسنده، هم با دیگران هم‫نظر است. او درباره سرقت در آثار ادبی و شرایط رسیدگی به آن اظهار کرد: در حال حاضر هم تعریف سرقت ادبی عوض شده، هم شکل آن به تناسب ارزش آثاری که چاپ می شوند، تفاوت هایی نموده است. هرچقدر تکنولوژی پیشرفت کند و ما وارد جهانی مجازی شویم، می توان خیلی راحت با آثاری که هنوز حتی چاپ نشده اند - مثلا یک نویسنده اروپایی به بخشی از متن داستانش اشاره نموده باشد - سرقت انجام داد.

این نویسنده با بیان این که سرقت ها مدرن شده اند گفت: از آن جایی که سینما روزبه روز جذاب تر می گردد و سریال های تلویزیونی خارجی روزبه روز بیشتر می شوند، هر دو سعی می نمایند موضوعاتی نو و به روز را به کار ببرند. این روز ها سینما و سریال ها در دسترس همه هستند و کافی است به اینترنت وارد شویم تا حتی بتوانیم فیلم های در حال اکران را هم ببینیم. اما متاسفانه در حیطه فیلم نامه نویسی، داستان و حتی نمایش نامه نویسی بار ها مشاهده نموده ام که سرقت به نوعی آشکارا صورت می گیرد و حتی فرد به خودش زحمت نمی دهد که بگوید فیلم نامه یا نمایش نامه اش را بر اساس اثری دیگر نوشته است. هر سارقی خودش را مالک اثری می داند که از جای دیگری گرفته و این از معضلات عظیمی است که متاسفانه روزبه روز هم بیشتر می گردد.

در حوزه آثار ترجمه شده، آش از این هم شورتر است. پیمان خاکسار، مترجم که از خودش هم کتاب های سرقت شده از روی ترجمه های پرفروشش را در لیست تخفیف های یک سایت فروش کالا دیده است، می گوید: سرقت در ترجمه خیلی خیلی خیلی بدتر از قبل شده است. دیروز در یک سایت فروش کالا دنبال چیزی می گشتم و بعد دیدم که کتاب جزء از کل را در تخفیف هایش گذاشته است. کلیک کردم و حیرت کردم، حدود 12، 13 جزء از کل می فروخت که ناشران و مترجمانی گمنام داشتند. بعد دیدم که برای ریگ روان، اتحادیه ابهلان و دیگر ترجمه های پرفروشم هم همین رخ داده است.

خاکسار در ادامه بیان نمود: پیش از این یکی از ترجمه های این چنینی را دیده بودم که نام مترجم روی جلد با داخل شناسنامه کتاب متفاوت بود و غالبا ترجمه من بود. البته ترجمه واو به واو هم از ترجمه های من و به نام دیگران منتشر شده است، که جلو آن را گرفتند، چون آن نشر نه فقط کتاب من بلکه چند کتاب را به همین شیوه چاپ نموده بود. شرایط افتضاح است و اصلا نمی دانم دیگر باید چه کار کرد. تعداد ترجمه هایی که از عقاید یک دلقک، صد سال تنهایی و ... در بازار هست، باورنکردنی است.

این مترجم همچنین در مقایسه ترجمه مجدد با ترجمه های سرقت شده گفت: معمولا ترجمه مجدد ناشران و مترجم های معتبر سرقت نیست، هرچند من شنیده ام مترجمی شناخته شده هم از روی ترجمه قبلی نوشته است. اما این هایی که شناخته شده نیستند واضح است چه کار می نمایند؛ بازار را رصد می نمایند که کدام کتاب ها پرفروش است، این ها را می خرند، حروف چینی می نمایند و مجوز می گیرند و منتشر می نمایند و با عناوین خنده دار 50 درصد تخفیف وارد بازار می نمایند؛ مثلا کتاب 80 هزار تومانی را 40 هزار تومان می فروشند.

اما چه راهکاری برای جلوگیری از چنین سرقت های ادبی وجود دارد؟ عابدی می گوید: یکی از پیشنهاد هایی که من دارم این است که باید ضوابطی از طریق پژوهشگران و مترجمان صاحب نام و پذیرفته شده و ریش سفید در این زمینه مدون و تصویب گردد و در اختیار همه قرار بگیرد و یک جور انضباط و احترام در حوزه قانونی به وجود بیاید.

در این صورت قدری این مسئله کنترل می گردد تا اگر کسی حس کند اثری از او به سرقت رفته است بتواند بدون هزینه و وقت زیاد آن را مطرح کند و اگر حق و حقوقی دارد آن را مطرح کند تا اگر درست می گوید این را ثابت کند و طوری نباشد که داوران و قاضیان از این موضوع بی اطلاع باشند و صرفا بگویند که از مطلب استفاده شده و سپس آن را رها نمایند.

باید مثل یک سرقت با این موضوع برخورد کرد و حق و حقوق معنوی و مادی در حوزه تالیف و ترجمه محترم شمرده گردد و مورد توجه فرهنگ مداران، دولت و کسانی که ذی نفع هستند قرار بگیرد.

منبع: روزنامه ابتکار

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان

به "سرقت ادبی در عصر دیجیتال با گذشته چه تفاوت هایی دارد؟" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "سرقت ادبی در عصر دیجیتال با گذشته چه تفاوت هایی دارد؟"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید