رؤیت آسان هلال آغازین ماه شوال در غروب آدینه اول اردیبهشت 1402 - وبلاگ فروش

به گزارش وبلاگ فروش، هفته پایانی فروردین و شروع اردیبهشت 1402 فرصت مناسبی برای تماشای رویدادهای نجومی در آسمان شب و به ویژه رؤیت آسان هلال ماه شوال است.

با فرا رسیدن خاتمه ماه قمری، فاز قمر زمین هم رفته رفته کم می گردد تا جایی که دوباره به صورت هلالی باریک در آسمان رخ نمایی کند و برای مسلمانان نویدبخش عید فطر و خاتمه ماه رمضان باشد. به همین علت هم این هلال همواره از هلال های مجذوب نماینده و در بسیاری موارد چالش برانگیز بوده است.

این بار هرچند به نوشته Sky and Telescope در قاره آمریکا امکان رصد زودتر اما سخت این هلال وجود دارد، اما در منطقه های مانند ایران، کمی دیرتر رصد آن با چشم غیرمسلح هم ممکن می گردد و از هم اکنون تقریبا واضح است که آدینه روز خاتمهی ماه رمضان خواهد بود. این به علت هلال مطلوبی است که غروب آدینه در آسمان دیده خواهد شد. اگر تمایل به دیدن این هلال مجذوب نماینده داشتید، برای امکان رصد قطعی تر می توانید از دوربین دوچشمی هم یاری بگیرید.

بدین ترتیب این هفته تعداد وقایع آسمانی خیلی شاخص در آسمان شب زیاد نیست اما حضور هلال مهم ماه شوال و فرصت دیدنی آن، ارزش نگاه کردن به آسمان را دارد.

رویدادهای نجومی در هفته خاتمهی فروردین 1402

شنبه 26 فروردین (April 15)

تربیع آخر ماه هم سپری شده و در اوایل صبح شنبه و البته روز بعد، هلال ماه رو به خاتمه در محدوده بین شرق و جنوب شرقی آسمان دیده می گردد. حدود 5 درجه بالاتر از آن، زحل با قدر 1.0 قرار گرفته است که در حال شروع دوره تقریبا یک ساله رؤیت پذیری در آسمان بامدادی است.

یک شنبه 27 فروردین (April 16)

هلال ماه در بامداد این از ساعت حدود 04:00 در آسمان شرق و جنوب شرقی قابل مشاهده است. زحل هم با فاصله 4.8 درجه در کنار آن دیده می گردد. برای دیدن و عکاسی از این چشم انداز دیدنیی، باید سحرخیز باشید و ساعت 4 تا 5 بامداد آسمان را نگاه کنید. ساعت 05:52 صبح هم ماه به حضیض مداری (کوتاه ترین فاصله تا زمین) با 368 هزار کیلومتر می رسد.

شامگاهان هم درست پس از تاریک شدن هوا، شکل واضح داس-مانند صورت فلکی شیر (Leo) یا اسد به صورت عمودی با ارتفاع زیاد در سمت جنوب شرقی رخ نمایی می نماید و چشم انداز ای دیدنی می آفریند. ستاره پایینی آن که با نام قلب الاسد (Regulus) شناخته می گردد، درخشان ترین ستاره این صورت فلکی است.

خود صورت فلکی به صورت افقی به سمت غرب در حال حرکت است. شکل داس در حقیقت شامل بخشی از سر او، یال، سینه و پای او می گردد. در سمت چپ هم، یک مثلث قائم الزاویه کشیده، بخش انتهایی بدن و دم بلند او را تشکیل می دهد.

چند درجه در بالا و غرب شکل داس-مانند شیر، ستاره های کاپا و لامبدا از این صورت فلکی با قدر 4.5 و 4.3 و جدایی زاوله ای 3.5 درجه دیده می شوند. این دو ستاره، بینی و چانه شکل شیر را تشکیل می دهند.

کهکشان NGC 2903 در جنوب لامبدا (چانه) و با فاصله 0.5 درجه قرار گرفته است. این کهکشان از نظر بصری، قدر 9 یا 10 دارد و بدین ترتیب به دومین کهکشان درخشان صورت فلکی شیر تبدیل می گردد. حتی خبره ترین رصدگران هم اعتراف می نمایند که این یک جسم قابل مشاهده با دوچشمی های ساده نیست و به جز دوربین های دوچشمی بزرگ زیر یک آسمان کاملا تاریک یا تلسکوپ امکان رصد آن وجود ندارد.

یک تلسکوپ بازتابی 6 اینچی می تواند آن را حتی در میان آلودگی نوری اطراف شهر، به صورت یک لکه خاکستری کم رنگ نشان دهد که تقریبا از شمال به جنوب کشیده شده است.

دوشنبه 28 فروردین (April 17)

پس از تاریک شدن هوا، به سمت بالا در جهت غرب آسمان نگاه کنید تا ستاره های ستاره سرپیشین (Castor) و سرپسین (Pollux) از صورت فلکی دو پیکر را که تقریبا افقی (بسته به عرض جغرافیایی شما) در یک ردیف قرار گرفته اند، ببینید. مریخ هم با ظاهری نسبتا مشابه، کمی پایین تر از آن ها قرار گرفته است.

پولوکس و کاستور بخش بالایی طاق بزرگ بهاری را در آسمان تشکیل می دهند. در سمت چپ پایین آن ها ستاره معروف شعرای شامی (Procyon) بخش انتهای سمت چپ این کمان را تشکیل می دهد. دورتر در سمت راست و پایین آن ها، انتهای دیگر این قوس به وسیله ستاره بتا ارابه ران (Beta Aurigae) معروف به منکب ذی العنان (Menkalinan) و سپس ستاره درخشان سروش (Capella) یا عیوق شکل گرفته است. علاوه بر این ستاره های دیدنیی، سیاره زهره هم در پایین سمت راست طاق بهاری رخ نمایی می نماید. اما این چشم انداز دیدنیی، با تاریک شدن کامل هوا در سمت غرب آسمان غروب می نماید.

فقط رصدگران امروزی آسمان نیستند که طاق بهاری را یک صورتواره بزرگ در نظر می گیرند. اگر مسیر طاق را از سمت شعرای شامی به پایین امتداد دهید، به درخشان ترین ستاره آسمان شب یعنی شباهنگ (Sirius) می رسید. بدین ترتیب با این ستاره های بیان شده، صورت فلکی فرهنگ هاوایی به نام کانو-بایلر ماکالی (Canoe-Bailer of Makali‘i) شکل می گیرد.

سه شنبه 29 فروردین (April 18)

ساعت 05:00 بامداد، هلال آخری ماه رمضان 1444 هجری قمری به آسانی با چشم غیرمسلح در سمت شرق کمی متمایل به جنوب شرقی دیده می گردد.

بلافاصله پس از تاریک شدن آسمان در غروب هم، صورت فلکی شکارچی (Orion) یا جبّار در جهت گیری بهاری خود در سمت جنوب غربی آسمان باز هم ارتفاع پایین تری می گیرد، در حالی که کمربند جبار هم به سمت راست حرکت می نماید. این کمربند شاخص، از سمت چپ به ستاره شباهنگ و از سمت راست به دبران (Aldebaran) در صورت فلکی گاو و دورتر به سمت سیاره ناهید اشاره دارد.

چهارشنبه 30 فروردین (April 19)

هلال آخر ماه رمضان دیگر با چشم غیرمسلح قابل رؤیت نیست و برای رصد باید حدود ساعت 05:11 صبح، از ابزار اپتیکی استفاده کرد که باز هم دیدن آن چالش برانگیز است.

ستاره سماک رامح (Arcturus) یا ژوبین دار این شب ها در سمت شرق آسمان می درخشد. صورت فلکی مجذوب نماینده دب اکبر (Ursa Major) یا خرس بزرگ (Big Dipper) هم با ارتفاع زیاد در سمت شمال شرقی، دسته ملاقه خود را به سمت راست پایین و سمت آرکتوروس نشانه رفته است.

ژوبین دار، انتهای نوک تیز یک صورتواره فلکی باریک و بلند بادبادک را تشکیل می دهد که به وسیله درخشان ترین ستارگان صورت فلکی گاوران (Boötes) یا عوّا شکل گرفته است. این بادبادک در حال حاضر به پهلو و در سمت چپ آرکتوروس قرار گرفته است. نوک آن در سمت چپ، کمی به سمت بالا خم شده است. در مجموع این صورتواره 23 درجه یعنی به مقدار دو مشت در طول بازوی کشیده شده، طول دارد.

حالا اگر هنگام خاتمه غروب، به سمت شمال غربی نگاه کنید درخشان ترین ستاره موجود سروش است که تقریبا مشابه ژوبین دار است. این دو ستاره، بسته به موقعیت جغرافیایی شما، دقیقا در ارتفاع یکسانی بالای افق قرار دارند.

پنج شنبه 31 فروردین (April 20)

طبق اعلام مجله نجوم، ساعت 07:42 پنج شنبه لحظه وقوع ماه نو است.

در ساعت 07:47 به وقت تهران، خورشیدگرفتگی ترکیبی روی می دهد که در ایران قابل مشاهده نیست. این کسوف به مدت 1 دقیقه و 16 ثانیه در جنوب شرقی آسیا، اقیانوسیه و بخش هایی از جنوبگان به شکل خورشیدگرفتگی جزئی و در استرالیا، تیمور شرقی و پاپوآگینه به صورت گرفت حلقوی کلی دیده می گردد.

با توجه اینکه ماه نو در صبحگاه روی داده است، سن ماه بسیار کم است و امکان رؤیت هلال شروع ماه قمری بعدی، یعنی هلال ماه شوال، با چشم غیرمسلح در غروب پنج شنبه در ایران وجود ندارد. حتی با چشم مسلح هم شرایط مناسب نیست چون پیش از امکان رصد، ماه غروب خواهد نمود.

برای رصدگران قاره های آمریکای شمالی و جنوبی اما شرایط اندکی فرق دارد و هنگام غروب و پس از آن در این طول های جغرافیایی، ماه سن بیشتری دارد. بنابراین در صورت وجود شرایط مطلوب، امکان رصد هلال با چشم غیرمسلح هم وجود خواهد داشت که می تواند یک چالش رصدی خوب برای جویندگان هلال باشد. برای یافتن هلال در این منطقه ها، باید سیاره کم نور عطارد از قدر 2.0 را بیابید و سپس زیر آن با اختلاف حدود 6 درجه، در پی هلال باریک ماه باشید.

آدینه 1 اردیبهشت (April 21)

پس از چالش روز گذشته، در این روز اما هلال شروع ماه شوال به خوبی با چشم غیرمسلح قابل رؤیت خواهد بود و برای مسلمانان نوید عید فطر را می دهد. برای دیدن آن کافی است در تاریک و روشن پیش از غروب حدود ساعت 19:04، سیاره درخشان ناهید (زهره) را در سمت غرب آسمان پیدا کنید و بسیار پایین تر از آن نزدیک به افق و کمی متمایل به شمال غربی، دنبال هلال مجذوب نماینده ماه باشید. دقت کنید که کاسه هلال رو به بالا قرار گرفته است.

برای رصد بهتر این هلال دیدنی و عکس برداری از آن می توانید از دوربین دوچشمی یا تلسکوپ یاری بگیرید. در این زمان بعلاوه مقارنه عطارد با ماه با جدایی زاویه ای 3.7 درجه روی می دهد که فرصت بسیار اندکی برای رصد این پدیده خواهید داشت.

سیاره اورانوس هم که حالا به لطف تلسکوپ فضایی جیمز وب، شکل دقیق تری از آن همراه با حلقه هایش در فکر داریم، در ساعت 19:30 با جدایی زاویه ای 1.9 درجه در کنار هلال ماه قرار می گیرد که رصد چالش برانگیزی دارد و برای دیدن آن، هم به ابزار اپتیکی و هم به افق باز و بسیار تمیز احتیاج است.

ساعت 21:30 دقیقه هم سیاره عطارد (تیر) که غروب نموده است، به اقامت اول می رسد.

شرایط سیارات

عطارد پس از غروب خورشید و در هنگام شفق، به سرعت کم نور می گردد و طی یک هفته از قدر میانه حدود 0.6+ به حدود 2.3+ می رسد. در اوایل هفته، می توانید از دوربین دوچشمی برای یاری به رصد آن، که به مقدار حدود دو مشت در امتداد بازوی کشیده، در سمت راست پایین زهره قرار گرفته است، بهره ببرید.

زهره با قدر 4.1- در صورت فلکی گاو (Taurus) یا ثور جرم آسمانی درخشان عصرگاهی در هنگام غروب تا دو ساعت پس از تاریکی کامل هواست. در نمای تلسکوپی، زهره به صورت یک کره کوچک و خیره نماینده به قطر 15 یا 16 ثانیه قوسی دیده می گردد. فاز این سیاره به تدریج افزایش و سپس کاهش می یابد. تا اواخر ماه می (اواسط خرداد) حدود 50 درصد روشن خواهد شد و سپس از اواسط ژوئن تا اواسط جولای (اواخر خرداد تا اواخر تیر)، یک هلال دیدنی خواهد بود.

مریخ در حال عبور از صورت فلکی دوپیکر (Gemini) یا جوزا است. برای دیدن آن در اوایل عصر باید سمت غرب و ارتفاع زیاد در آسمان نگاه کنید که در روزهای بعد به تدریج پایین تر می رود. سیاره سرخ، در سمت چپ بالای زهره با فاصله سه یا چهار مشت در امتداد بازوی کشیده و زیر سرپسین و سرپیشین قرار گرفته است.

مریخ این شب ها کم نور شده و به قدر 1.2+ رسیده است که آن را برابر با روشنایی میانه ستاره سرپسین می نماید اما رنگ قرمز-نارنجی آن کاملا واضح است. علاوه بر این سیارات در آسمان شب زمین، سوسو نمی زنند و به خوبی می توان آن ها را از ستاره ها تشخیص داد.

این سیاره تقریبا در سمت دورتر مدار خود نسبت به ما قرار گرفته است، بنابراین در یک تلسکوپ، فقط مانند یک حباب کوچک به عرض 5.5 ثانیه قوسی دیده می گردد.

مشتری مانند هفته های قبل، از نظر ظاهری در نزدیکی خورشید قرار گرفته است و رصد آن ممکن نیست.

زحل، با قدر 1.0+ در صورت فلکی دلو (Aquarius) اوایل سحرگاه در سمت شرق و جنوب شرقی با ارتفاع کم ظاهر می گردد. دوربین دوچشمی به رصد آن یاری خواهد نمود. 27 فروردین هلال نازک و رو به کاهش ماه رمضان هم زیر آن دیده خواهد شد.

اورانوس و نپتون هم به علت نزدیکی ظاهری به خورشید بسیار کم نورند و با ارتفاع کم به ترتیب در گرگ ومیش غروب و صبح قرار دارند. امکان رصد نپتون نیست و برای رصد اورانوس هم فقط به ابزار اپتیکی و شرایط محیطی عالی احتیاج است.

پرسش های متداول درباره هلال ماه شوال 1444 هجری قمری

آیا امکان رؤیت هلال خاتمهی ماه رمضان و شروعین ماه شوال سال 1444 هجری قمری وجود دارد؟

تا وسط هفته خاتمهی فروردین 1402 و رمضان 1444 هجری قمری، امکان رؤیت هلال ماه با چشم غیرمسلح در صبحگاه و جای میان سمت شرق و جنوب شرقی آسمان وجود دارد. پس از آن ماه از دید پنهان می گردد تا غروب روز آدینه به خوبی در آسمان عصرگاهی و سمت غرب آسمان دیده گردد و شروع ماه شوال را رقم بزند.

هلال ماه شوال 1444 هجری قمری چالش برانگیز است؟

همان طور که اشاره شد، این هلال روز پنج شنبه سن بسیار کمی در حدود تنها 10 ساعت دارد، بنابراین رؤیت آن نه تنها با چشم غیرمسلح ممکن نیست، بلکه با ابزار اپتیکی هم امکان رصد ندارد. روز بعد، یعنی آدینه 1 اردیبهشت اما شرایط رصدی آن مناسب است و می توان در افق غربی در پی آن بود. فقط باید چشمان تیزبینی داشته باشید و با جست وجو بلافاصله پس از غروب خورشید، آن را به آسمان غبارآلود افق عادت بدهید تا امکان تشخیص هلال ماه را داشته باشید.