بررسی راه رفته تامین انرژی در ایران؛ کدام مفیدتر بودگاز یا برق؟ - وبلاگ فروش

به گزارش وبلاگ فروش، خبرنگاران: نامعادله تامین انرژی در ایران چگونه رقم خورد؟ هرسال با شروع فصل زمستان و افزایش مصرف خانگی گاز، سهمیه سوخت نیروگاه ها کاهش می یابد و عملا سوخت مایع که چالش هایی چون آلودگی هوای کلان شهرها را در پی دارد، جایگزین گاز می شود.

به گزارش وبلاگ فروش این در حالی است که به جای توسعه مویرگی لوله کشی گاز در سطح کشور، این امکان فراهم بود که این گاز در اختیار نیروگاه ها برای تولید برق به عنوان سوخت پاک قرار گیرد. در گفت و گو با کارشناسان معمای سبقت گاز از برق را بررسی کرده است.

رازگشایی اخیر دو مقام دولتی درخصوص پفراینده آلودگی بودار در تهران و برخی شهرها، این سوال را مطرح می کند که نامعادله تامین انرژی در ایران چگونه رقم خورد؟ در یک اظهارنظر، معاون رئیس جمهوری با اعلام منشأ اصلی آلودگی بد بوی شهرها، ناتوانی در صادرات مازوت و مازاد سوخت مایع در پالایشگاه ها را از دلایل اصلی روی آوردن دوباره نیروگاه ها به سوزاندن سوخت مازوت دانست. چندی بعد، سکانس دوم رمزگشایی از آلودگی بودار توسط وزیر نیرو رقم خورد. رضا اردکانیان درباره اینکه چرا نیروگاه ها به سوخت مایع پناه بردند؟، داستان تفاهم وزارت نیرو با وزارت نفت را روایت کرد. به روایت اردکانیان، افزایش مصرف گاز در بخش خانگی موجب شد، گاز مصرفی نیروگاه ها کاهش یابد و وزارت نفت نتواند به تعهد خود در این حوزه عمل کند؛ به همین دلیل نیروگاه ها به ناچار سراغ استفاده از مخازن ذخیره سوخت مایع رفتند که این موضوع به زعم سکاندار نیرو، منشأ چالش آلودگی های محیط زیستی است. وقوع این بحران زیست محیطی و یافتن متهم اصلی آلودگی های بودار تهران و برخی کلان شهرها، چند پرسش بنیادی را پیش رویمان قرار می دهد. آیا نیاز بود برای رفاه و تامین انرژی مصرفی مردم، گاز و برق، به صورت توامان به خدمت گرفته شوند؟ مطالعات و تجربیات، بهترین گزینه برای مصارف را کدام انرژی می دانند که تبعات زیست محیطی و هدررفت انرژی کمتری داشته باشند؟ چرا سیاست گذاران، یکپارچه سازی سیستم های انرژی را در طول سال های متمادی در دستورکار قرار نداده اند؟ چه شد که ایران طی 30 سال گذشته، به طور گسترده لوله کشی گاز به نقاط مختلف کشور را آغاز کرد؟ آیا بهتر نبود به جای لوله کشی گسترده گاز، این سوخت برای مصارف نیروگاه ها به کار گرفته می شد و برق تولیدی در اختیار خانوارهای شهری و روستایی قرار می گرفت؟ دنیای اقتصاد در گفت وگو با تحلیلگران و اقتصاددانان، استادان دانشگاهی، متولیان وزارت نیرو و بازیگران بخش خصوصی، این پرسش را مطرح نمود که کدام جهت برای تامین انرژی مصرفی شهفرایندان بهتر بود؟ برق یا گاز؟ از آنها پرسیدیم که آیا به جای لوله کشی گسترده گاز و صرف هزینه های همسو و موازی با برق رسانی، گزینه صحیح استفاده از انرژی الکتریکی در تمامی بخش ها بود یا نه جهت درست همین جاده ای است که امروز طی کرده ایم؟ دکتر محمودرضا حقی فام، استاد برق دانشگاه تربیت مدرس، بخشی نگری در مبحث انرژی را یکی از بزرگ ترین آفت های سالیان گذشته کشور می داند، زیرا به اعتقاد او این امر، صدمات بسیار سهمگینی بر بدنه سرمایه گذاری و حفظ محیط زیست وارد کرده است؛ به این معنا که بخش هایی مانند وزارت نیرو، وزارت نفت در بخش تامین و وزارت صمت در بخش مصرف هر کدام با تابع هدف خود مسائل را حل می کنند. حقی فام معتقد است این بخشی نگری باعث شده است، سرمایه گذاری های بی مورد و گزافی انجام شود که متاسفانه این هدررفت سرمایه، همانند یک سریال دنباله دار همچنان ادامه دارد. این استاد دانشگاه نمونه عینی اتلاف منابع را، عدم هماهنگی در تامین و توزیع برق و گاز مشترکان می داند. این در حالی است که به اعتقاد او در تمام دنیا، هیچ کشوری نیامده مساله برق و گاز را مستقل از یکدیگر در نظر بگیرد و برای آن برنامه ریزی کند. به گفته حقی فام در ایران برای مشترکان روستایی در مقوله برق رسانی به روستاها، هزینه های بسیار بالایی اجرا شده است و همزمان با صرف هزینه بسیار، برای آنها دوباره گاز کشیده شده است. به اعتقاد او این هزینه ها تنها بخشی از ماجراست و در این میان نگهداری از تجهیزات دو بخش برق و گاز، قرائت مصرف آنها و... بخش دیگر ماجرای اتلاف منابع است.

او در ادامه این گفت وگو چند نکته درمورد برنامه ریزی برای بخش گاز و برق را مطرح می کند؛ موضوع آلودگی محیط زیست به عنوان چالش نخست و معضلی که روز به روز دامنه آن در کشور وسیع تر می شود از سوی او محل سوال قرار گرفت؛ اینکه چرا با وجود هشدار کارشناسان محیط زیست، پیوست های زیست محیطی درمورد بحث انرژی به صورت جدی در نظر گرفته نشد؟

جدا از بحث های زیست محیطی، این استاد دانشگاه موضوع تاب آوری را مطرح کرده و به عنوان نمونه زلزله خیز بودن ایران را دلیل دیگری برای لزوم انجام مطالعات گسترده برای انتخاب برق رسانی یا گازرسانی در داخل شهرها دانست. به اعتقاد او برای کاهش ریسک و خطرات زلزله، توجه به بخش انرژی بسیار حائز اهمیت است، زیرا در عمده شهرهایی که موضوع زلزله خیز بودن جدی است، اگر سیستم گاز دچار مشکل شود شهر در حلقه آتش قرار خواهد گرفت؛ جالب این است که حتی چنین مسائل بدیهی برای تامین انرژی مردم در نظر نگرفته شده و اکنون در تمام کوچه پس کوچه های محل لوله های گازی هست که گاز داخل این لوله ها، به تنهایی پتانسیل وارد کردن خسارت های عظیم به شهرها وجود دارد. حقی فام سومین جهتی که به اعتقادش بیراهه رفته ایم را در نظر نگرفتن ضریب پایین بار شبکه گاز و شبکه برق به تنهایی می داند. در حالی که اگر برقی سازی بیشتر انجام می گرفت و مشترکان بخصوص خانگی به جای گاز از برق استفاده می کردند می توانست ضریب بار مجموع انرژی گاز و برق را به طرز بسیار زیادی ارتقا دهد. او معتقد است زمانی که زمستان های سرد از راه می رسند، مصرف گاز خانگی به شدت افزایش می یابد و این تقاضا در تابستان کاهش می یابد، در آن سو اما شبکه برق در تابستان با مصرف بالا روبه رو می شود و در فصل سرما این نیاز به حداقل می رسد؛ این ضریب بار پایین به این معناست که سرمایه گذاری روی شبکه انتقال، توزیع و حتی تولید در گاز و برق به صورت مستقل انجام می شود، در حالی که اگر این سرمایه گذاری ها در یک منبع مشخص هزینه می شد و سیاست برقی سازی به کمک تامین گاز برای واحدهای تولید برق انجام می شد، امروز تامین انرژی بخش های مختلف بدون هیچ دست اندازی صورت می گرفت. به اعتقاد حقی فام، باید بخش گرمایش مشترکان خانگی از طریق برق تعریف می شد. به گفته او اگر برنامه ریزی شبکه برق و گاز مانند تمام دنیا توامان انجام می شد، این فرایند می توانست از حجم سرمایه گذاری های کلان در بخش تولید انتقال و توزیع چه در بخش گاز و چه در بخش برق جلوگیری کند. این استاد دانشگاه در این خصوص مثالی می زند؛ در بسکمک از نقاط دنیا از سیستم های CHP (نیروگاه های کوچک مقیاس) استفاده شده است. این واحدهای گازی کوچک که در داخل شهرها قرار گرفته اند، تامین برق را با سوخت گاز انجام می دهند و مصارف را عمدتا به سمت استفاده از شبکه الکتریکی و حرارت که کنترل پذیرتر است هدایت کرده اند. اگر تمام مصارف خانگی که با گاز انجام می شوند، به تجهیزات الکتریکی تبدیل می شدند، هم برقی سازی در کشور توسعه می یافت، هم شبکه های هوشمند به معنای واقعی رشد را تجربه می کردند، هم آلودگی محیط زیستی کاهش می یافت و هم این همه سرمایه گذاری روی شبکه گاز انجام نمی شد. به اعتقاد حقی فام، بخشی نگری کشور را با چنین آسیب هایی روبه رو کرده است؛ به طور نمونه، در بحث بنزین مسائلی وجود دارد، در حالی که اگر برقی سازی وسایل حمل ونقل در دستورکار قرار می گرفت، ممکن بود در کوتاه مدت هزینه بیشتری صورت بگیرد اما در بلندمدت قطعا این اقدام باعث ایجاد تعادل در محیط زیست و اقتصاد می شد. به گفته او هر وزارتخانه ای در بحث انرژی بدون توجه به سیاست های دیگر نهادها و سازمان ها، فعالیت دارد که این معضل می تواند کشورمان را با مسائل بسیار جدی از نظر اقتصادی و امنیتی روبرو کند. او در ادامه به معضل دیگری اشاره کرد که مصرف زیاد آب در کشور را نشانه گرفت. به اعتقاد او یکی از مسائل بخش نیروگاهی مصرف آب است که اگر بخش تجدیدپذیرها به خصوص در مدل پشت بامی توسعه یابد، این مشکل در کشور تقلیل خواهد یافت. او معتقد است سیاست های هماهنگ در بخش گاز، برق ناشی از سوخت فسیلی و تجدیدپذیرها ضرورت عینی در کشور است. اما واقعیت این است که یک سیاست هماهنگ شده در کشور دیده نمی شود و اینکه برای هر بخش تصمیمات مستقلی گرفته شود یک خطای کاملا آشکار است که متاسفانه این موضوع در وزارت نیرو هم دیده می شود.

این استاد دانشگاه در ادامه به این پرسش که آیا هزینه های برق رسانی بالاتر است یا گازرسانی پاسخ داد و گفت: شاید در سال های بسیار دور گفته شده باشد که برقی کردن بسیار پرهزینه است اما اکنون این قضیه صادق نیست. ما اکنون تولیدکننده تجهیزات الکتریکی انتقال و توزیع هستیم و به راحتی می توانیم ظرفیت های موجود را افزایش دهیم. شبکه های ما در تمام نقاط کشور وجود دارد و درمورد کنترل و مانیتورینگ آنها هیچ مسئله ای وجود ندارد. ما نمی گوییم شبکه گاز را تعطیل کنند و فقط برق بکشند، صحبت این است که نیاز است این دو بخش در یک جا برنامه ریزی شوند و اینکه هر سازمان تابع هدف خود اقداماتی انجام دهد و سرمایه های کشور را هدر دهد، به هیچ عنوان منطقی نیست. اکنون واحدی که هماهنگ کننده باشد وجود ندارد.

پیشنهاد مشخص حقی فام این بود که کشور باید به سرعت در بخش مصرف، انتقال، توزیع و تولید هماهنگی بین شبکه برق (در قالب تولید از انرژی فسیلی و تجدید پذیر) و گاز را جدی بگیرد و مطالعاتی در این زمینه صورت دهد. برای این کار بخش های برنامه ریزی وزارتخانه های مسوول تامین انرژی مانند نفت و نیرو و مصرف انرژی مانند وزارتخانه های راه و شهرسازی و صمت باید برنامه های هماهنگی را طراحی و اجرا کنند.

چند راه نرفته

احمد دوست حسینی، صاحب نظر ارشد اقتصادی در وهله نخست اعتقاد دارد پراکندگی کشور، تراکم جمعیت و منطق اقتصادی و ایمنی از جمله عواملی است که سمت وسوی استفاده از نوع انرژی در کشور را مشخص می کند. دوست حسینی معتقد است چند مساله در کشور وجود دارد. نخست اینکه ایران کشوری زلزله خیز است و لوله های گازی که در کشور جانمایی شده اند، خطر بالقوه ای در شهرها و مناطق مختلف ایران محسوب می شوند. به اعتقاد وی، بحث ایمنی به خاطر زلزله خیز بودن پهنه ایران موضوعی بسیار حائز اهمیتی است که نمی توان به راحتی از کنار آن عبور کرد. او در ادامه موضوع هزینه انتقال گاز و برق را مطرح و به این مساله، بحث های زیست محیطی را اضافه کرد؛ چرا که برق پاک ترین انرژی در دنیا به شمار می رود و بسکمک از کشورها در جهت حفظ محیط زیست شان به سمت استفاده از برق گام برداشته اند.

البته دوست حسینی بر این باور است که هنوز درمورد اینکه به کدام سمت (گاز یا برق) باید حرکت می کردیم، مطالعات مدونی صورت نگرفته است، اما پرسش های اینچنینی وجود دارد که بهتر بود به یک روستا با چند خانوار و با جاده های کوهستانی، برق کشیده می شد یا گاز؟ به اعتقاد او، منطق گزینه برق را انتخاب می کند. اما موضوع دیگری که دوست حسینی به آن اشاره داشت، توجه به راندمان انرژی است. او در این خصوص گفت: گاز مستقیم به حرارت تبدیل می شود، اما زمانی که می خواهیم گاز را به برق تبدیل کنیم، راندمان داخل نیروگاه ها 60 تا 65 درصد است که البته 40 درصد برآورد می شد. باتوجه به افزایش راندمان نیروگاه ها و باتوجه به راندمان تجهیزات گازسوز در داخل مناطق، باید این موضوع زیرذره بین قرار گیرد که کدام جهت بهتر بود؟ دوست حسینی معتقد است مسافت زیادی از جهت موازی کاری در انتقال گاز و برق طی شده است اما باید در مورد باقی مانده ها مطالعاتی صورت بگیرد. به باور او، جایگزینی برق با گاز کاملا منتفی است چراکه 98 درصد از مناطق کشور گازکشی شده است.

او در جمع بندی اظهاراتش گفت: در مناطقی مانند کردستان که بسکمک از مناطق مسکونی شهری و روستایی در پستی و بلندی ها قرار گرفته اند و مناطق کوهستانی و دوردست به شمار می فرایند، این سوال مطرح است که گازرسانی بهتر بود یا برق رسانی؟ 30 سال پیش در اروپا برق بود و آنها گاز نداشتند، منطقی بود که آنها با استفاده از برق آبی ها و برق اتمی بخش برق خود را تقویت کنند، اما ایران با توجه به منابع عظیم گاز می توانست با تامین سوخت گاز نیروگاه ها، به بهترین شکل ممکن برقی سازی را در دستور کار قرار می دهد.

فرصت ها و تهدیدها

پیام باقری، نایب رئیس سندیکای صنعت برق ایران، موضوعاتی همچون ظرفیت های بالقوه در گاز، بحث های امنیتی و زیست محیطی را در سیبل سخنان اصلی خود قرار داد. او توضیحات خود را اینگونه آغاز کرد که در فصل سرما عمده مصارف خانگی در بخش گرمایشی به سوخت های فسیلی وابسته است و گاز منبع مهمی برای این مساله محسوب می شود. باقری نخستین نکته درمورد انتخاب گاز یا برق را به سمت استعداد قابل توجه و ظرفیت های بالقوه فراوان ایران در سوخت های فسیلی مانند نفت و گاز سوق می دهد و از طرف دیگر به ماموریت اتمام یافته برق رسانی به شهرها و 99 درصد از روستاهای کشور اشاره می کند. باقری این نکات را شاهدی برای نقش انرژی در رفاه و توسعه کشور می داند. او البته در کنار این مزیت ها، طبق آمار گفت که بیش از یک سوم انرژی کل کشور به مصارف خانگی و تجاری و به طور کلی مصرف عمومی اختصاص می یابد. سوالی که اینجا مطرح می شود این است که با توجه به تقاضای بالای انرژی در این بخش ها و توان تامین انرژی، کدام انرژی (برق یا گاز) باید به مصرف برسد؟ به باور باقری، این سوال ما را به موضوع اساسی تری رهنمون می کند؛ اینکه با وجود اینکه بضاعت بالایی در تامین انرژی در ایران وجود دارد و از طرفی هم تقاضا بسیار بالاست، چرا نباید یک سند جامع و یک برنامه کلان در حوزه انرژی وجود داشته باشد؟ به گفته نایب رئیس سندیکای صنعت برق، این سند از آن جنبه دارای اهمیت است که تامین انرژی مصرفی در کشور یک موضوع دستگاهی و بخشی نیست و موضوعی کاملا ملی و فرادستگاهی است و در نتیجه دستگاه های مختلفی باید در کنار هم قرار بگیرند تا این سند جامع حوزه انرژی در یک برنامه کلان شکل بگیرد. او یکی از تبعات نبود این سند جامع را همپوشانی بسکمک از وظایف می داند و اینکه هر دستگاه یا نهاد اجرایی برنامه ریزی خود را پیش خواهد برد که نتیجه آن شده که امروز برق و گاز به تمام نقاط کشور رسیده است.

حال این سوال مطرح است که آیا بهتر نبود با استناد به چنین برنامه کلانی تشخیص داده می شد که برای مصارف مردم از کدام انرژی استفاده می شد؟ آیا اکنون که انرژی گاز می تواند به نوع دیگری خلق ارزش اضافه کرده کند و برای کشور به لحاظ اقتصادی تاثیرگذار باشد، جایگزین بهتری می یافت که رفاه مردم تحت الشعاع قرار نگیرد؟ پاسخ به این سوال مثبت است. باقری معتقد است اگر برق در مصارف به ویژه مصارف خانگی و وسایل گرمایشی و پخت وپز که بیشترین سهم استفاده از گاز را دارند، جایگزین می شد، طبیعتا نیازی به صرف هزینه های سرسام آور برای ایجاد سیستم توزیع گاز و برخوردار کردن مردم نبود؛ چرا که برق به تمام نقاط کشور رسانده شده و در این زمینه موازی کاری اجرا شده است.

باقری در ادامه به تبعات این موازی کاری اشاره کرد و گفت: اگر بخواهیم بین این دو شکل انرژی مقایسه ای انجام دهیم، باید گفت عمده گرمایش مردم از طریق گاز انجام می شود و امروز کشور شاهد تهدیدهای از این بابت است. اگر بخواهیم این آثار و تبعات را تقسیم بندی کنیم، آثار اقتصادی، امنیتی و زیست محیطی خواهند بود. به هر حال استفاده از سوخت های فسیلی، آلودگی تولید می کنند و طبق آمارها ایران جزو 10 کشور اول آلاینده دنیا محسوب می شود.

به گفته باقری، در بخش اقتصادی ماجرا، دیده می شود که مصارف خانگی با استفاده از انرژی برق از بهره وری بالاتری برخوردار هستند. این موضوع قطعا به لحاظ اقتصادی برای خانواده ها به صرفه تر خواهد بود. موضوع بعدی، آثار امنیتی استفاده از گاز در خانه ها و مکان های عمومی است. به هر حال استفاده از گاز تبعات خود را دارد و سیستم توزیع اگر باکیفیت مناسبی انجام نشود و از مواد و تجهیزات مرغوب استفاده نشود، این ریسک و خطر همیشه برای وقوع انفجارها و آتش سوزی ها وجود خواهد داشت؛ مخصوصا به دلیل زلزله خیز بودن و این خطر در شهرهای بزرگ در زمان وقوع بلایای طبیعی محتمل خواهد بود.

مطلب بعدی آثار زیست محیطی است که ایران براساس تعهد در مجامع بین المللی مکلف شده است، میزان آلایندگی ها را کاهش دهد. این در حالی است که در مصارف خانگی از سوخت های فسیلی استفاده می شود که به تولید آلایندگی هم دامن بیشتری می زند، در صورتی که برق، یک انرژی پاک است. باقری در یک جمع بندی مطرح کرد: به دلیل اینکه زیرساخت های بخش برق آماده است و ضریب نفوذ برق در مصارف روزمره کشور نسبت به متوسط و میانگین دنیا بالاتر است، بنابراین برای توسعه برقی سازی در کشور نیازی به سرمایه گذاری های کلان وجود ندارد. این در حالی است که فاصله میان پیک تابستان و زمستان بیش از 20 هزار مگاوات در روز است که این برق بلااستفاده می توانست به مصارف خانگی تخصیص داده شود و در حوزه گرمایشی هم مورد استفاده قرار گیرد.

نتیجه اینکه نیاز به سرمایه گذاری در بخش گاز برای تامین انرژی مردم وجود نداشت و این سرمایه در بخش توسعه نیروگاه ها و شبکه برق کشور صرف می شد تا موضوع محدودیت نیروگاه ها به لحاظ تامین گاز نیز اتفاق نمی افتاد. به گفته او، در سنوات اخیر باید به طور متوسط 2 هزار مگاوات نیروگاه جدید وارد مدار می شد، در صورتی که طبق برنامه ششم توسعه و همین طور در انطباق با میزان تقاضای کشور، باید سالی 5 هزار مگاوات برق وارد مدار می شد. اما چرا این جهت پیموده نشده است؟ به اعتقاد باقری به دلیل اینکه منابع لازم در اختیار وزارت نیرو نبوده، طبیعتا این میزان سرمایه گذاری متناسب با برنامه انجام نشده است. او در ادامه اظهار کرد: اگر برنامه کلانی در این حوزه ها تعریف شده بود، طبیعتا یکی از کارهایی که امروز در کشور مغفول مانده است به پایان می رسید که آن هم بحث صادرات انرژی و تبدیل شدن کشور به قطب انرژی منطقه است که متاسفانه هم در برق و هم در گاز از این برنامه عقب هستیم. به گفته باقری، در بخش گاز، پروژه هایی در اطراف کشور شکل می گیرد و بسکمک از کشورها در این پروژه با یکدیگر سهیم می شوند؛ اما ایران در این زمینه توفیقی نداشته است و حتی مشخص نیست خط لوله سبز به چه سرنوشتی دچار شده است. بنابراین گاز را می توانستیم در تابستان که مازاد آن وجود دارد صادر کنیم.

بهینه سازی؛ برق یا گاز

اما متولیان و سیاست گذاران وزارت نیرو در گزینش میان گاز و برق چه نظری دارند؟ مصطفی رجبی مشهدی، سخنگوی صنعت برق معتقد است اکنون گازرسانی به اغلب روستاها و شهرها اجرا شده است. اما در بدو امر اگر می خواستیم تصمیم بگیریم، بهتر بود شبکه های برق که قبلا توسعه یافته بود را انتخاب می کردیم. به اعتقاد رجبی مشهدی، اگر این اتفاق می افتاد، در بحث سیاست های انرژی که برای خانوار تعریف شده است، عملکرد بهتری ثبت می شد؛ زیرا وقتی انرژی مصرفی برای خانوارها دوگانه است، قاعدتا شاهد تعرفه های متفاوت، نحوه استفاده متفاوت و تجهیزات متنوع گازی و برقی خواهیم بود. او معتقد است مطالعاتی که کارشناسان تا این لحظه انجام داده اند، این بوده که طول عمر لوله های گاز بین 20 تا 30 سال است و لوله هایی که در هر کوچه و خیابان کشیده شده اند اگر با مشکل روبه رو شوند در نهایت منجر به حادثه تکان دهنده ای خواهد شد. بهتر بود با یک حامل انرژی مشترکان تغذیه می شدند و تمام تجهیزات برقی به اضافه عایق بندی ها، سایر موارد را هم پوشش می داد.

او در ادامه به تبعات استفاده از سوخت های فسیلی اشاره کرد و گفت: مصرف سوخت های فسیلی بدون تبعات نیست. ما همیشه توصیه می کنیم که از انرژی کمتر استفاده کنید یا درست استفاده کنید، برای اینکه آلایندگی کمتری تولید شود، قطعا اگر فرایند به این شکل بود صرفه جویی هایی هم در سوخت ایجاد می شد، موضوعات بهینه سازی مصرف انرژی و استفاده از انرژی های تجدیدپذیر در کشور بسیار معنادار می شد. اما چه شد که به سمت گازکشی کل کشور گام برداشتیم؟ به اعتقاد رجبی مشهدی، مطالبه برخی مسوولان و کنندگان و اینکه گازرسانی یک امکان به شمار می رود تا مردم از آن استفاده کنند، منجر به این موضوع شد که حجم گازکشی ها توسعه پیدا کند. قطعا ما می توانستیم گاز را برای نیروگاه ها و صنایع بزرگ اختصاص دهیم و شبکه های برق را هم تقویت کنیم. قطعا استفاده از وسایل برقی می توانست بازدهی انرژی را افزایش دهد و به نفع منافع ملی کشور هم بود.

مسعود حجت، کارشناس صنعت برق ریشه گازکشی گسترده در ایران را اینگونه تشریح می کند: سال 1353 یا 1354 بود که از برخی مشاوران خارجی خواسته شد تا درمورد اینکه سیستم برقی کردن در کشور انجام شود یا خیر، مطالعاتی انجام دهند. کارشناسان و مشاوران خارجی در آن سال ها گفتند که سیستم برق بسیار بهتر از گازرسانی است، اما هزینه های زیادی خواهد داشت و برایمان گران تمام می شود. پرسیدم این سوال مثل این می ماند که بگویید یک نوع کیک میل دارید یا فطیر؟ بدون شک پاسخ من کیک خواهد بود اما شما نمی توانید برای همه مردم کیک فراهم کنید.

این سیستم که بر مبنای آن همه چیز برقی باشد و ما گاز را به نیروگاه ها تزریق کنیم، در اینکه برق پاکتر و بی خطرتر از گاز است، هیچ شکی نیست، اما مشکل بزرگی که وجود دارد این است که پیشبرد سیستم برقی سازی بسیار گران خواهد بود. راندمان تبدیل انرژی حرارتی به برق، در بهترین شرایط 45 تا 50 درصد خواهد بود. بنابراین نصف حرارت هدر می رود. به همین دلیل به علت مسائل اقتصادی، زور کشور نرسید که همه چیز را برقی کند، وگرنه شکی نیست که اگر همه چیز برقی باشد، بهتر از آن است که لوله گازی در خانه ها کشیده شود.

او اضافه کرد: کشورهایی که مانند کانادا همه چیز را برقی می کنند، برق آنها حرارتی نیست و بیشتر برق آنها تولید از آب است. بیشتر برق کانادا از رودخانه های عظیمی که دارد تولید می شود. آنها گاز ندارند اما دارای بزرگ ترین رودخانه های دنیا هستند. استفاده از بخاری های برقی هزینه های سرسام آوری دارد. طبق مطالعاتی که انجام داده ام در برخی از نقاط دنیا، مصرف کنندگان بزرگ را گازی می کنند و آنهایی را کوچک تر هستند برقی می کنند. یا مثلا یک مجتمع آپارتمان مسکونی را برقی می کنند.